بالالار كورشى اۋىلدىڭ مەكتەبىندە وقۋى مۇمكىن

«اۋىل بالالارى جاڭا وقۋ جىلىن باسقا اۋىلدا باستاماق. بىز­دىكىنەن دە كىشى اۋىلدا جاڭا مەكتەپ سالعان بيلىك توز-توزى شىق­قان قاراقاتتاعى مەكتەپ ماسەلەسىن كۇردەلى جوندەۋمەن شەشىپ وتىر. ال بىزگە كەرەگى جاڭا مەكتەپ قوي»، دەپ حابارلاسقان اۋىل جۇرتى­نىڭ ارزۋىن تىڭداۋ ءۇشىن ارنايى باردىق.

تۇرار رىسقۇلوۆ اۋدانىنىڭ ورتالاعى قۇلان اۋىلىنىڭ تۇ­سىندا تۇرعان قاراقات اۋىلى كۇرە جولدىڭ بويىنان تىس جات­قان سوڭ با، جۇرتتىڭ نازارىنا ىلى­گە بەرمەيدى. سودان دا بولار، شا­عىن اۋىلدا ۇلكەن ماسەلە بار دەپ ويلاماپپىز. جۇرت دۇر­لىك­كەنىن ەستىگەن جەرگىلىكتى اتقا­رۋشى بيلىك قۇلان اۋىلىنىڭ اكىمى ەركىن سەيىتجاپاروۆتى، اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ سەكتور مەڭگەرۋشىسى باۋىرجان سامىل­تىروۆتى قاراقاتقا جىبەردى. بار­ساق، ءبىز ىزدەگەن ادامدار دا، ماماندار دا وسىندا ءجۇر ەكەن. الدىمەن تۇرعىنداردىڭ بازىناسىن تىڭدادىق.

«اۋىل بويىنشا ماقتانىش­پەن ايتاتىن جالعىز عيماراتى­مىز وسى مەكتەپ ەدى. سول مەكتەبىمىز­دىڭ قازىرگى جاعدايى الاڭداتپاي قويمايدى. كورىپ تۇرسىز عوي. الپىس جىلداي ۋاقىت بۇرىن بۇل مەك­تەپتى سالعان ادامدار­دىڭ قازىر كوزى جوق. كۇردەلى جون­دەۋ جۇمىستا­رى باستالعان كەزدە ءبا­رىن كوردىم. كە­يىن كەلسەم، ىشىنە تاس توگىپ جاتىر ەكەن. وسىلاي­شا، ىرگەتاس بولعان، بولماعانىن تۇ­سىنبەي دە قالدىق. ءبىر كۇنى كەل­سەم مۇنىڭ توبەسىن جاۋىپ جاتىر. ماۋەرلاتىن (كولبەۋ اعاش يتارقالارعا تىرەك بولاتىن جانە عيمارات توبەسىنەن تۇسەتىن سال­ماقتى ءبولىپ كوتەرۋگە ارنالعان بىلەۋ. تاس قابىرعالاردىڭ ىشكى جوعارعى كەسىلگەن تۇسىندا ورنالاسادى) ايتپاي-اق قويايىن. ال جۇمىس ساپاسىز جۇرگىزىلگەن سوڭ جەل تۇرسا، شاتىرى ۇشادى. سوندا مەكتەپتىڭ جاعدايى نە بولادى؟ مۇنى قانداي فيرما ىستەپ جاتىر؟ وسى مەكتەپكە كۇردەلى جۇمىس جۇرگىزىلەدى دەگەن كەزدە ارنايى كەلگەنمىن. سول كەزدە: ء«اي، جىگىتتەر، بۇعان تيىس­پەڭدەر. رەتى كەلسە، مەكتەپ سالىپ بەرىڭدەر. مۇنى بالاباقشا رەتىندە عانا پايدالانۋعا بولادى» دەگەن ەدىم. ەشكىم تىڭدامادى. ءايتىپ-ءبۇي­تىپ بىتىرە جاتار. ول جاعى بەل­­گىلى عوي. بىراق توزعان قابىرعا قاشانعا دەيىن شىدايدى ەكەن؟ بۇرىنعىلار قالاي سالىپتى دەپ ادەيى كورگەنمىن. ىرگەتاستىڭ استىندا تاس تا جوق-اۋ. جەرگە كىرىپ كەتكەن. مەكتەپتە اسحانا جوق، سپورت­زال جوق. مۇعالىمدەردى ايىپتاي المايمىز. وسى مەكتەپتەن شىققان نەبىر عالىمدار بار. مىنا مەكتەپ­تى قازىر كورسەم جىلاعىم كەلەدى. ءبىزدىڭ اۋىل قاشان كوگەرەدى؟ وسى ماسەلەنى بىرجاقتى شەشەتىن ادام بار ما؟»، دەيدى اۋىل تۇرعىنى، كەيۋانا مەيرامكۇل ورازباەۆا.

مەيرامكۇل ورازباەۆانىڭ ۋاجىنەن كەيىن ماسەلەنىڭ ءمانىسىن بىلۋگە تىرىستىق. كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن قولعا العان باس مەرگىدەر – «ەرك استانا» جشس ەكەن. جۇمىس باسىندا جۇرگەن بو­لىمشە باسشىسىنان جۇمىستىڭ نەگە ۋاقتىلى بىتپەگەنىن، كەيۋانا ايتقان ماسەلەلەردىڭ قانشالىقتى راس ەكەنىن سۇراماق بولدىق. بىراق ول جاۋاپ بەرۋ تۇگىلى اتى-ءجونىن ايتۋدان باس تارتتى.

– جۇمىس نەگە مەجەلەنگەن ۋاقىتتا بىتپەي جاتىر؟

– ەشتەڭە ايتا المايمىن مەن سا­عان. مەن جاۋاپ بەرۋىم كەرەك پە؟

– كۇردەلى جوندەۋ جۇمىسىنا جاۋاپتى بولعان سوڭ جاۋاپ بەرى­ڭىز كەرەك ەمەس پە؟

– جوق.

– اتى-ءجونىڭىزدى ايتساڭىز...

– ايتا المايمىن مەن.

-قالاي ايتا المايسىز؟

– نە ءۇشىن ايتۋىم كەرەك؟

ديالوگىمىز وسىلاي جالعا­سىپ جاتقان كەزدە جاۋاپتى مامان: «باۋىرىم، وشىرە سالساي» دەدى ديكتافوندى نۇسقاپ. سودان سوڭ: «مەن زاڭ بويىنشا الدىڭدا «پو ليۋبومۋ» جاۋاپ بەرۋىم كەرەك پە؟» دەدى ول تاعى دا ءوز ويىن ايتىپ. اتىن ايتۋدان باس تارتقان مامانعا بيۋدجەتتەن بولىنگەن 107 ملن تەڭگەگە جۇرگىزىلىپ جات­قان جۇمىستىڭ سۇراۋى بولاتىنىن ءتۇسىندىرىپ باقتىق. «قاشان بىتەدى؟» دەپ سۇراعانىمىزدا: «بى­­­تەدى، قۇداي قالاسا» دەدى سەل­قوس قانا. وسى ساتتە كۇردەلى جون­­دەۋ جۇمىسى ءجۇرىپ جاتقان مەك­تەپ­كە كەلگەن حالىق سوزگە ارا­لاستى. سولاردىڭ سۇراۋىنان كەيىن جاۋاپتى مامانىمىزدىڭ اتى ەلنار، ءوزى بولىمشە باسشىسى ەكەنىن بىلدىك. ايتەۋىر سو­ڭىندا 31 تامىزعا دەيىن جۇ­مىس­تى اياقتايتىنىن ايتتى. الاي­دا شاتىرى جابىلماعان، ءىشى ايرا-جايرا بولىپ جاتقان ءبى­لىم ورداسىنداعى جۇمىس مەجە­لى ۋاقىتتا اياقتالاتىنىنا كۇمان­مەن قارايتىندار كوپ.

ەندى مەكتەپ الدىنداعى تول­قۇجاتقا زەر سال­ساق. مۇندا جۇمىس كۇردەلى جوندەۋ جۇمىس­تارى 10 تامىز كۇنى اياقتالادى دەپ كور­سەتىلىپتى. ال بۇگىن...

«كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستا­رى ەلىمىزدەگى كونستيتۋتسيالىق رە­فورماعا بايلانىستى وتكەن جال­پى­حالىقتىق رەفەرەندۋم بىت­كەن­­نەن كەيىن باستالعان بولاتىن. نەگى­زى جۇمىستى 20 تامىزدا اياقتاۋعا ءتيىس ەدى. وبلىستىق بيۋدجەتتەن 107 ملن 753 مىڭ تەڭ­گە بولىنگەن. باس مەردىگەردىڭ وكى­لى وسىندا ءجۇر. قوعامدىق باقى­لاۋشىلار بار. ءبىز دە جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. الايدا جۇمىس مەجەلى مەرزىمىندە اياقتالماي كەشى­گۋدە. بۇگىندە ونلاين وقىتۋعا رۇقسات جوق. سول سەبەپتى ­باستاۋىش سىنىپتاعى 55 وقۋشىنى اۋىل­­دىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ عيما­را­تىندا وقىتا تۇرامىز. قالعان 85 وقۋ­شىنى اۆتوبۋسپەن تاسى­مالداۋ ارقىلى كورشى اباي اۋى­لىنداعى مەكتەپتە وقىتامىز. ءبىر اي ىشىندە ماسەلە شەشىمىن تابا­تىن شىعار دەپ وتىرمىز»، دەي­دى اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ سەك­تور مەڭگەرۋشىسى باۋىرجان سا­مىل­تىروۆ جاعدايدى ءتۇسىن­دىرىپ.

وسى ساتتە ءبىلىم ءبولىمىنىڭ سەك­تور مەڭگەرۋ­شىسىنەن اۋىل تۇر­عىندارى تالاپ ەتىپ وتىرعان جاڭا مەكتەپتى سالۋ قانشالىقتى مۇم­كىن ەكەنىن سۇرادىق. «اۋىلدىڭ دەموگرافيالىق ءوسىمى سايكەس كەل­مەيدى. دەگەنمەن 2024 جىلى جاپسارلاس قۇرى­لىس ەسەبىنەن سپورت­زال، ءماجىلىس زالى، 9 ءپان كابينەتى، اسحانا، ۇلدار جانە قىزدار شەبەرحاناسى ماسەلەسى شەشىمىن تاپپاق»، دەدى ب.سامىلتىروۆ.

ءبىلىم ءبولىمى وكىلىنىڭ ءسوزىن تىڭ­داعان حالىق تاعى دا شۋ ەتە ءتۇستى. ء«بىزدىڭ اۋىلدان كىشى ەلدى مەكەندەردە مەكتەپ سالىنىپ جاتىر. دەموگرافيا دەگەندەرىڭ بوس ءسوز» دەدى جۇرتشىلىق اشى­نىپ. ال باۋىرجان سامىل­تى­روۆ­تىڭ ايتۋىنشا، حالقى از دەگەن اۋىلدارداعى مەكتەپ­تەر اپات­تىق جاعدايدا بولعاندىقتان جاڭا ءبىلىم ورداسى بوي كوتەرگەن. تيى­سىنشە قاراقاتتاعى مەكتەپ اپاتتى جاعدايداعى عيما­رات­تاردىڭ ساناتىنا قوسىلماعان ەكەن. ۋاقى­تىندا ساراپشىلار سون­داي شەشىم قابىلداعان.

ءيا، ءبىز بارعان كۇنى قاراقات­تاعى مەكتەپتىڭ ماڭىندا بارلىق مامان ءجۇر ەكەن. مەردىگەر سەرىكتەستىك­تىڭ وكىلىنەن باسقا ەش­كىم ماسەلەنى تۇسىندىرۋدەن باس تارت­قان جوق.

«اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ ءبىر پاراسى جوبا­لىق-سمەتالىق قۇجاتتا كورسەتىلگەندەي بولماي تۇر. سول سەبەپتى عيماراتتىڭ شاتىر جاعىنداعى جۇمىستى توق­تاتىپ تاستادىم. جوبا­دا كور­سەتىلگەندەي «پاراپەد» جوق. ساپا كوڭىل كو­نشىتپەيدى. جاڭا عانا ءبىر مامان كەلىپ كەتتى. ول كىسى دە تۋرا مەن ايتقان ماسەلەنى بارىنشا باتىرىپ تۇرىپ جەت­كىزدى. باسقا ايتارىم جوق. سول جۇمىستار­دى بۇزىپ قايتادان جاسايدى»، دەي­دى تەحنيكالىق تەكسەرۋشى مامان مارات جازىقوۆ.

قۇلان اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى ەركىن سەيتجاپاروۆتىڭ ايتۋىنشا، قاراقات اۋىلىندا 1 100 حالىق تۇرادى. مىڭنان استام حالقى بار اۋىلداعى اعايىن وسىلايشا مەكتەپ ماسەلەسىنە باس اۋىرتىپ وتىر.

ءبىر قىزىعى، مەكتەپ الدىن­داعى تولقۇجاتتا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى 10 تامىز كۇنى اياقتا­لادى دەپ كورسەتىلسە، ءبىلىم ءبولى­مىنىڭ مامانى 20 تامىز دەدى. ال ءوزىن ەلنار دەپ تانىستىرعان بو­لىمشە باسشىسى 31 تامىزعا دە­يىن ۋاقىتى بار ەكەنىن ايتتى. قىس­قاسى، مۇنداعى قۇرىلىستى 31 تا­مىزعا دەيىن اياقتاۋعا پارمەن بە­رىل­گەنىن تۇسىندىك. ايتكەنمەن، ءبى­ل­ىم بولىمىندەگىلەردىڭ قازىردەن قام­دانۋىنا قاراعاندا، كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى تاعى دا ءبىر ايعا كەشىگەتىن سەكىلدى. ءبىز 31 تا­مىز كۇنى تاعى دا بارىپ، مەك­تەپ­تىڭ ماسەلەسىمەن تانىساتىن بولامىز. ويتكەنى 31 تامىز كۇنى جۇمىس اياقتالادى دەگەندى ءوز قۇلا­عىمىزبەن ەستىدىك...

جامبىل وبلىسى،

تۇرار رىسقۇلوۆ اۋدانى