«جاقسىلىق شىن جۇرەكتەن جاسالادى»

ەگەر ۆولونتەرلەر ازاماتتىق قوعام قۇرۋ جولىندا وسى بەلسەندىلىكتەرىن جوعالتپاسا، تاياۋ ۋاقىتتا جاستار پارتيا­سىن قۇراتىنى ءسوزسىز. ال ماتەريالدىق جانە اكىمشىلىك رەسۋرستارعا قولدارى جەتپەي جۇرگەن ەرىكتى جاستاردىڭ قو­عامدى وزگەرتۋگە دەگەن ۇسىنىستارىن قا­بىل­داۋعا ورتا قانشالىقتى دايىن؟ ازامات­تىق قوعام قۇرۋ جولىندا اعا بۋىن­مەن اراداعى ساباقتاستىق بايلانىس قالاي تۇزىلەدى؟ بۇل ەندى باسقا اڭگىمەنىڭ تاقىرىبى.

بۇگىندە اقتوبە وبلىسىندا 100-دەن استام ۆولونتەرلىك توپ تىركەلگەن. نەگى­زىنەن قايىرىمدىلىق كورسەتۋ جولىن تاڭداعان ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ باسىم كوپشىلىگى ءالسىز ادامدار ءۇنىن مەم­لەكەتتىك ورگاندارعا جەتكىزۋشى قۇرى­لىمعا اينالدى. وسى جاعىنان بەلسەندى جاستار ءبىراز الەۋمەتتىك داۋ-دامايدى ازايتۋعا سەبەپشى بولعانى راس.

پرەزيدەنت جارلىعىمەن 2020 جىلى ەرىكتىلەر جىلى بولىپ جاريالانعاننان كەيىن ەلىمىزدە ۆولونتەرلىك قوزعالىس قارقىن الدى. كوروناۆيرۋس ىندەتىنە بايلانىستى ەپيدەميالىق احۋال ورشىگەن كەزدە ەرىكتىلەر كورىنبەس ماي­داننىڭ الدىڭعى شەبىنەن تابىلدى. ولار ينفەكتسيالىق اۋرۋحانالاردا ناۋ­قاستاردىڭ ءومىرى ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن سىرتقى الەممەن بايلانىستىردى. اۋرۋحانالارعا وتتەگى باللوندارى مەن دارىگەرلەرگە ىستىق تاماق جەتكىزىپ تۇردى، كۇرە جولدار بويىنداعى بەكەتتەردەگى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە كومەكتەستى. كارانتين كۇندەلىكتى تابىسى بازارمەن بايلانىس­تى ادامدارعا اۋىر ءتيىپ، كەي ادامدار كۇندەلىكتى نان الۋعا قارجى تاپپاي قينالىپ، الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى كومەك سۇرادى. كوپشىلىك ەرىكتىلەردىڭ قۋاتتى كۇش ەكەنىن كارانتين كەزىندە جاقسى ءتۇسىندى.

ءۇش جىل ىشىندە قوعامدىق جۇمىستا ىسىلعان، ساياسي كوزقاراستارى قالىپتاس­قان جاستار بۋىنى قالىپتاسىپ ۇلگەردى. سولاردىڭ ءبىرى – بيىلعى ناۋرىز مەرەكەسى قارساڭىندا «شاپاعات» مەدالىمەن ماراپاتتالعان «اقتوبە قايىرىمدى جاندارى» ەرىكتىلەر توبىنىڭ مۇشەسى ەلامان بايعوزين. 2016 جىلى قۇرىلعان بۇل توپتىڭ بۇگىندە 35 مۇشەسى بار. ەرىكتىلەر اقتوبەدەگى پروۆيزورلىق ورتالىق پەن ينفەكتسيالىق اۋرۋحانا دارىگەرلەرىنە ىستىق اس، ناۋقاستارعا وتتەگى باللوندارىن اپارىپ، توپتىڭ Instagram پاراقشاسىنا شىعىپ كومەك سۇراعان تۇرعىندارعا ءدارى-دارمەك، ازىق-ت ۇلىك جەتكىزىپ، ءتىپتى پاتەراقىسىن دا تولەپ بەردى. «اقتوبە قايىرىمدى جاندارى» مۇشەلەرى بيىلعى قاڭتار وقيعاسى كەزىندە دە ايانىپ قالعان جوق. ەرىكتىلەر كومەندانتتىق ساعات كەزىندە كۇنى-ءتۇنى كوشەدە كەزەكشىلىك اتقارعان اسكەريلەرگە ىستىق اس جەتكىزدى. اقتوبەلىك جۇمىسشى جاستار بۇگىندە جەدەل كومەككە كەلەتىن ءموبيلدى توپقا اينالدى. ۇندەمەي-اق ۇيدەي ءىس تىندىراتىن ەلامان وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسى مەن جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ قولداۋىنا ريزا. ماسەلەن، ۆولونتەرلەر باس قوسا­تىن كوۆوركينگ ورتالىعى اشىلسا دەگەن ۇسىنىسى قولداۋ تاپتى. بۇگىندە اقتو­بەدە ءۇش كوۆوركينگ ورتالىق بار. وزدە­رى قوعامداعى ءالسىز الەۋمەتتىڭ ءۇنىن جەت­كىزۋشى، بيلىك پەن حالىق اراسىندا ديالوگ ورناتىپ جۇرگەندەرىن اسا سەزىنبەسە دە، بىلايعى جۇرت ءبىلىپ وتىر.

وڭىردەگى ۆولونتەرلىك توپتاردى بىرىكتىرەتىن كەڭەس قۇرۋدى ماقسات ەتىپ جۇرگەن تاعى ءبىر جاس – Volunter-2020 Aktobe قوعامدىق قورىنىڭ جەتەكشىسى نۇربەك جالعاسباەۆ. ازاماتتىق ۇستا­نى­مى جوعارى ستۋدەنت ق.جۇبانوۆ اتىن­داعى اقتوبە وڭىرلىك مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ سوڭعى كۋرسىندا وقيدى. ول ۆولونتەرلىك قوزعالىسقا 2019 جىلى كەلىپ قوسىلعان. سول كەزدە وقۋعا جاڭا تۇسكەن جاس ءتورت دوسىمەن بىرلەسىپ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم قۇردى. ماقساتى – كۇيزەلىستە جۇرگەن، تىعىرىققا تىرەلگەن قۇرداستارىنا كومەك قولىن سوزۋ ەدى. ارينە، ءار ستۋدەنتتىڭ تۇرمىس جاعدايى ءارتۇرلى. بىرەۋدىڭ كومەكتەسەتىن اكە-شەشەسى بار، كەيبىرىندە ارقا سۇيەر تۋىس تا جوق. ءجاسوسپىرىم كەزىندە جاقىنىنان قولداۋ كورمەگەن بالانىڭ تەرىس جولعا ءتۇسىپ كەتۋى دە ابدەن مۇمكىن. نۇربەكتىڭ توبى قايىرىمدىلىق جاساۋدى سىرقات بالانىڭ ەمىنە قارجى جيناۋدان باس­تادى. ولار كوتەرمە بازاردان ارزان كامپيت الىپ، ۇستەمە باعامەن مەيرامحانا، دۇكەندەرگە ساتىپ ەمگە از بولسا دا قارجى جينادى. قايىرىمدى جانداردىڭ ىقىلاسى نۇربەك پەن ونىڭ دوستارىن قاناتتاندىرىپ، قيىن جاعدايدا قالعان كوپبالالى وتباسىعا باسپانا ءۇشىن قارجى جيناپ بەردى. قازىر وسى توپتىڭ مۇشەلەرى كوبەيدى، قاتارىنا جاسى ۇلكەن ادامدار دا قوسىلدى. قازىر نۇربەك جالعاسباەۆ اقتوبەدەگى بارلىق ۆولونتەرلىك توپ باسشىلارىن بىرىكتىرەتىن وڭىرلىك كەڭەس قۇرۋدى جوسپارلاپ وتىر. ۆولونتەرلىك جۇمىس مىنەزدەرىن شىڭداعان جاستار ومىردە قاتىپ قالعان قاعيدالار بولمايتىنىن، دەنى ساۋ ادام ارەكەت ەتكەن جاعدايدا كەز كەلگەن قيىندىقتان شىعا الاتىنىن ءتۇسىندى. الايدا ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەلى تۇرعان جاس وسى كەزگە دەيىن الەۋمەتتىك تاپسىرىستارعا قانشا رەت وتىنىمدەر جىبەرسە دە، بىردە-ءبىر رەت گرانت الىپ كورگەن ەمەس. بيىل مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا كومەكتەسۋگە، كوۆوركينگ ورتالىعىن اشۋعا گرانتقا تاپسى­رىپ، تاعى دا ۇتا المادى. نۇربەك­تىڭ سۇ­راعان قارجىسى كوپ ەمەس. «ۇيىمداس­تىرىپ جاتقان قايىرىمدىلىق شاراعا دەمەۋشى بولاسىز با دەپ ءار مەكەمەنىڭ ەسىگىن قاقساق، ولار بىزدەن رەسمي حات تالاپ ەتەدى. ال مەملەكەتتىك ورگاندار ءبىز وتكىزگەن قايىرىمدىلىق ءىس-شارا­نىڭ جازباشا ەسەبىن سۇرايدى. ءبىز ءبىر تيىن الماساق، نەگە ەسەپ بەرۋىمىز كەرەك؟ جاساعان جاقسىلىعىڭدى جىپكە ءتىزىپ جاريالاۋ دەگەن ۇيات نارسە عوي. ون­دا قايى­رىمدىلىقتىڭ قۇنى قالا ما؟ بيىل اقتوبە وبلىسى بويىنشا ۆولون­تەرلىكتى دامىتۋعا جەرگىلىكتى بيۋدجەت­تەن 7 ميلليون تەڭگە بولىنگەنىن ءبىلىپ، 4-5 لوتقا كونكۋرسقا قاتىستىق. بايعا­نين اۋدانىنىڭ ىشكى ساياسات ءبولىمى جاريا­لاعان كونكۋرسقا دا قۇجات جىبەردىك. مۇق­تاج ازاماتتار ءۇشىن ءىس-شارا وتكىزۋگە سۇراعان قارجىمىز كوپ ەمەس ەدى. ويتكەنى كومەكتەسكەن ستۋدەنتتەردىڭ جول-پۇل قاراجاتىن بەرۋىم كەرەك. كەيدە جيناعان قارجىمىز جەتپەي قالعاندا، قالتامنان تولەيمىن. سول ءۇشىن ساباقتان بوس كەزدە قوسىمشا جۇمىس ىستەيمىن»، دەيدى نۇربەك جالعاسباەۆ.

اقتوبەدەگى «اڭسار» اقپاراتتىق تالداۋ ورتالىعى جانىنداعى «اسار» ۆولون­تەرلىك توبى ءۇش جىلدا مۇقتاج وتباسىلارعا 10 باسپانا الىپ بەردى. توپ جەتەكشىسى ەركەبولات تالاسباەۆ وتكەن جازدا ىرعىز اۋدانىنىڭ نۇرا اۋىلىنداعى ءۇيى ورتەنىپ كەتكەن كوپ­بالالى وتباسىعا 1 ميلليون تەڭ­گەنىڭ سەرتيفيكاتىن تابىستاپ كەلدى. ولار ەكولوگيالىق اكتسياعا دا قاتى­سىپ ءجۇر. وتكەن جازدا «اڭساردىڭ» ەرىكتى­لەرى بايعانين اۋدانىنا قاراستى قاراۋىل­كەلدى اۋىلىنىڭ شەتىندەگى كوزى بىتەلگەن بۇلاقتى ارشىپ، اباتتاندىرعان ەدى.

مارات وسپانوۆ اتىنداعى باتىس قازاقستان مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى جا­نىنداعى «مەديك» ەرىكتىلەر توبىنىڭ 150 مۇشەسى بار. توپ جەتەكشىسى باقىتجان بايماحان بولاشاق دارىگەرلەردىڭ وبلىس­تىق قان ورتالىعىنا ەكى اپتا سايىن قان تاپسىرۋشى ادامداردى تاۋىپ بەرەدى. سونداي-اق جالعىزباستى قارتتاردىڭ ۇيلەرىنە بارىپ قان قىسىمىن ولشەيدى، اۋتيزم سىرقاتىن ەرتە تانۋعا بايلانىس­تى جۇرتشىلىق اراسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى.

«اڭسار» اقپاراتتىق-تالداۋ ورتا­لىعىنىڭ تەولوگى ءارى «اسار» ۆولونتەرلىك توپتىڭ ۇيلەستىرۋشىسى ايزات دەمەۋىتوۆا ومىردە ءتۇرلى قيىندىققا تاپ بولعان جاس­تارمەن كوبىرەك پىكىرلەسكەندى ۇناتادى. ول جاستىڭ ءتىلىن جاس قانا تۇسىنەدى دەيدى. «شىنى كەرەك، ومىردە ورىن تابا الماي جۇرگەن جاس ىشتەي كۇيزەلىسكە تۇسەدى. ادەتتە ول تانىمايتىندارعا سىر اشپاي، تەك ءوزى سەنەتىن ادامعا اقتارىلادى. قازىر ءبارى دە قارجىعا تىرەلگەن ۋاقىت قوي. قوسىمشا كۋرستاردىڭ ءبارى اقىلى. سپورتتىق كلۋبتار، باسسەين، ءتىل ۇيرەتەتىن، نە باسقالاي قوسىمشا ماماندىق الاتىن كۋرستار كوپبالالى، نە تابىسى از وتباسىنىڭ بالاسىنا قولجەتىمدى ەمەس. ادەتتە پسيحولوگيالىق كۇيزەلىستە جۇرگەن جاس وڭ مەن تەرىستى اجىراتا الماي جاتادى. ال ۆولونتەرلىك ورتا ونى تەرىس جولعا ءتۇسىپ كەتۋدەن ساق­تاي­دى. سەبەبى بۇل جەردە ورتاق ىسكە جۇمىلعان، ورتاق ماقساتى بار ءبىر-بىرىنە قامقور، جىگەرلى قاتارلاستارى بار. مۇندا ءبىر كوماندا ءبىر وتباسى سياقتى. ءومىردىڭ ءتۇرلى سىناقتارىنا تاپ بولعان جانداردىڭ ومىرلەرىنەن وزدەرىنە ساباق الادى. وسى ورتادا مىنەزى تۇيىق بالا بىرتىندەپ اشىلادى. ويتكەنى قايىرىمدىلىق جاساعان ادامنىڭ شىن قۋانىشىن كورۋ – زور باقىت. سونداي ادامنىڭ جانىنا جالاۋ بولعان سوڭ ەرىكتى ءوزىنىڭ قوعامعا قاجەت ەكەنىن سەزىنىپ، ومىرگە باسقاشا كوزقاراسپەن قارايدى. بۇگىندە جاستار ەرىكتى بولۋدىڭ قوعامعا قاجەتتىلىگىن ءتۇسىندى»، دەيدى ايزات دەمەۋى­توۆا. جاقىندا عانا «اڭسار» ەرىك­تىلەرى مۇگەدەكتەر ارباسىن تابا الماي جۇرگەن كىسىگە OLX-تەن ارزان باعاعا ساتىپ الىپ بەردى. «اڭسار» ورتالىعىنىڭ ماماندارى وتباسىلىق ءومىرى جايسىز جاستارعا كەڭەس بەرەدى، قولداۋ جاسايدى.

جاستار جۇمىسسىزدىعى – قوعامداعى ەڭ وزەكتى ماسەلە. ايزات دەمەۋىتوۆا تەلەفون ارقىلى اقشا تاباتىن بولعاندىقتان، كوپشىلىك جاستار SMM-شى (Social media marketing) بولۋعا قۇمار ەكەنىن ايتادى. SMM-شى الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشانى جۇرگىزىپ، كليەنت سانىن ارتتىرسا، تاۋار ءوتىمدى بولادى. بۇگىندە كوپتەگەن مەكەمە SMM-شى ماركەتولوگ مامانىن جۇمىسقا الادى. بىراق ونى وقىتاتىن كۋرستار وتە از جانە قولجەتىمدى ەمەس. ء«بىز سەمينار-ترەنينگ ۇيىمداستىرىپ، اقتوبەدەن ەڭ مىقتى سمم، ەڭ مىقتى موبيلوگراف ىزدەپ، ەكى ادامدى ازەر تاپتىق. ال الماتىدان ۆەبينارمەن ەكى كۇندە ەكى ساعاتتىق كۋرس جۇرگىزۋگە 300-500 مىڭ تەڭگە سۇرادى. مۇنداي قارجى بىزدە جوق»، دەيدى ول.

ۇكىمەتتىڭ تۇرعىنداردى كاسىپكەرلىك نەگىزدەرىنە وقىتۋ ماقساتىندا قاي­تارىمسىز گرانت كولەمىن 40 اەك-كە نەمەسە 1 ميلليون 200 مىڭ تەڭگەگە ۇلعايتۋى جاقسى مۇمكىندىك. وسى قارجىعا ءىسىن جاڭا باستاعان جاس ارزان قۇرال-جابدىق ساتىپ الا الادى.

قازىرگى ۋاقىتتا ۆولونتەرلىك قوز­عالىس ءالسىز توپتاردىڭ ءۇنىن قوعامعا ەستىرتۋشى قۋاتتى قوزعالىسقا اينالىپ كەلەدى. قينالعان جانعا كومەكتەسىپ، ءتۇرلى قوعام وكىلدەرىمەن ءتىل تابىسىپ تاجىريبە جيناعان جاس توپتان ءبولىنىپ شىعىپ، دەربەس ۇيىم قۇرىپ، قاتارىنا وزگە جاستاردى توپتاستىرادى. وسىدان كورىنىپ تۇرعانداي، ولاردىڭ اراسىنان ۇيىمداستىرۋشىلىق، جەتەكشىلىك قابىلەتى جوعارى جاستار پايدا بولادى. تۇتاستاي العاندا، ەل پرەزيدەنتى قولداۋىنان سوڭ ەلىمىزدە قوعامدىق جۇ­مىستا ىسىلعان، وزىندىك ءۇنىن جەتكى­زىپ، الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ بارلىق قالتا­رىسىن جاقسى بىلەتىن بەلسەندى جاستار بۋىنى قالىپتاستى. ولار بۇگىندە كەز كەلگەن پارتياعا باسەكەلەس بولا الادى. قايىرىمدىلىق جاساۋدان جارىسقان قىز-جىگىتتەر – قوعامدى وزگەرتۋگە قۇش­تار ازاماتتار، بولاشاق جاقسى اتا-انا، جاقسى مامان. ولار ساياسي مىنبەردە ماسەلەنى اشىق قويا بىلەدى ءارى ونىڭ شەشۋ جولىن دا ۇسىنا الادى. ازاماتتىق قوعامنىڭ ىرگەتاسىن ورناتاتىن دا وسى بۋىن.

اقتوبە وبلىسى