باقتيار ادامجان: مەنىڭ باعىم – بالەت

– باقتياردىڭ بالەتپەن دوس­تىعى قالاي باستالدى؟ ادەتتە، اۋىل بالاسىنىڭ تابيعاتىنا بي­دەن گورى كۇرەس جاقىن بولىپ جاتاتىن ەدى؟

– ونىڭىز راس. ءاۋ باستا مەن دە ءتورت جىل كۇرەسپەن اي­نا­لىس­­قانمىن. اعاما ەرىپ با­رىپ، دايىن­دىقتارىنان قالماي قا­تىسىپ ءجۇردىم. ءتىپتى جات­تىق­تى­رۋ­شىمىز مەنىڭ كۇرەستەگى بو­لاشاعىما زور ءۇمىت تە ارتقان. ويتكەنى دەنەم جۇمساق، يىلگىش، ياعني پلاستيكالىق تۇرعىدان وتە ەپتى بولاتىنمىن، قارسىلاستارىم مەنى جىعا الماي جانتالاساتىن. ءبىر كۇنى تەلەديداردان بالەت تۋرالى باعدارلامانى كورىپ وتىرىپ اكەم ماعان: «بالەتكە باراسىڭ با؟» دەپ توسىننان سۇراق قويدى. ءبىزدىڭ وتباسىنداعى تاربيەمىز سولاي بولدى ما، اتا-انانىڭ ايتقا­نىنا قارسى كەلمەيتىنبىز، سول كىسىلەردىڭ ايتقانى بۇلجىماس زاڭ­داي كورىنەتىن. ول كەزدە بالامىز عوي، بويداعى قابىلەتىمىز وزىمىزدەن گورى سول اكە-شەشەمىزگە ايقىنىراق كورىنەتىنى انىق ەدى.

– ءسويتىپ، اكە تىلەگىن ويلانباستان قۇپ الدىڭىز...

– بىلەسىز بە، بالا كۇنىمدە بو­لا­شاعىم بالەتپەن بايلانىس­تى بو­لادى دەپ ءتىپتى ەلەستەتىپ تە كور­گەن ەمەسپىن. اۋىلدىڭ با­لا­­سى بالەت دەگەندى قايدان ءبىل­سىن؟! بىراق اكەمنىڭ ايتقانى بولىپ، سول جىلى الماتىداعى ا.سەلەزنەۆ اتىنداعى حورەوگرافيا ۋچيليششەسىنە وقۋعا تاپسىرىپ، قابىلداندىم. ءسويتىپ، اۋىلداعى الاڭسىز، جايباراقات جۇرگەن ومىرىمە تۇبەگەيلى وزگەرىس ەنىپ، تاعدىرىم بي ونەرىنە بايلاندى. شىنىن ايتۋ كەرەك، وقۋ­عا تۇسكەننەن كەيىن ەكى جىلداي نە ىستەپ جۇرگەنىمدى ءوزىم تۇ­سىن­بەدىم. تەك ۇستازدارىمنىڭ ايتقانىن بۇلجىتپاي عانا ورىن­داپ، بارىنشا ول كىسىلەردىڭ كو­زىنە كورىنبەۋگە تىرىساتىنمىن. سولاي بولا تۇرسا دا مەنىڭ بويىمداعى جاقسى قاسيەتتىڭ ءبىرى ءوزىمدى قامشىلاي الۋىم دەپ ويلايمىن. «قانشا قينالسا دا، تاپسىرمانى ورىنداۋ باسقالاردىڭ قولىنان كەلىپ جاتىر عوي. مەن نەگە السىزدىك تانىتۋىم كەرەك؟» دەپ جانىمدى سالىپ دايىندال­دىم. اكە-شەشەم اۋىلدا بول­عاندىقتان، 8 جىل ينتەرناتتا تۇردىم. جاتاقحانامىز ءتورتىنشى قاباتتا بولاتىن. ساباقتىڭ اۋىر بولعاندىعى سونشالىق، بۇل­­شىق ەتىمىز، تۇلا بويىمىز تۇتاس اۋىرىپ، بولمەمىزگە ازەر كوتەرىلەتىنبىز. اكەم توتەنشە جاع­داي قىزمەتىنىڭ، انام مۇعا­لىم بولعاننان كەيىن دە شىعار، مەن ۋچيليششەنىڭ تارتىبىنە اكەم­نىڭ ايتقانىنداي باعىنىپ، ۇستاز­داردى انامداي قۇرمەت تۇتتىم. ويتكەنى انامنىڭ مەكتەپتەگى جۇ­مى­سىنىڭ قانداي قيىن ەكەنىن ەسىمىزدى بىلگەلى كورىپ، سەزىپ وستىك. سوندىقتان دا مەن ءۇشىن ۇستازدىڭ جۇمىسى – ۇلى ەڭبەك.

– ونەر جولىندا كىمدەردەن ساباق الدىڭىز؟

– بالەت ونەرىندەگى العاش­قى ۇستازدارىم – فاريدا اسىلبەك­قىزى مەن ءنازيرا سار­سەنبايقىزى ابدۋللينا، ودان كەيىن قازاق مادەنيەتىنىڭ قايراتكەرى احمەت عالي ۇلى بۇركىتباەۆ اعامىزدان ءتالىم الدىم. ول كىسىنىڭ ايرىق­شا ءستيلى باسقالاردان دارالاپ تۇ­را­تىن. بولمىسى دا، تۇلعاسى دا ەرەكشە ادام. اياقتارى دا وق­تاۋداي ءتۇزۋ ەدى. ال اتتىڭ جالىندا وسكەن قازاق بالالارىنىڭ بارىنە ورتاق ەرەكشەلىك – اياقتا­رى قيسىق بولاتىن. سونى تۇزە­تەمىن دەپ اعايىمىز ءتۇرلى جات­تى­عۋ جاساتاتىن. بىزگە ۇنەمى: «اياق­تارىڭ مەنىكىندەي بولعانشا جاتتىعاسىڭدار» دەپ ازىلدەيتىن. بىراق، باقىتىما وراي، ول جاعىنان مەن اسا قاتتى قينالا قويمادىم، ويتكەنى اياعىم ءتۇزۋ بولدى. احمەت عالي ۇلىنىڭ دانالىعى سول – شاكىرتتەرىنە ايرىقشا قامقور بولا وتىرىپ، ۇلكەن ماقساتتارعا ۇمتىلدىراتىن. قيىندىقتان قاش­­پاۋعا، كەرىسىنشە ونى جەڭىپ شى­­­عۋعا شىڭدايتىن. سونىڭ ار­قا­­­­سى بولسا كەرەك، بۇگىندە تەاتر ساحناسىندا كوپتەگەن قيىن پار­­­تيانى قينالماي ورىنداپ ءجۇر­مىن دەپ ايتا الامىن. جال­پى، ۇستازىمىزدى ءبىر سوزبەن ايت­­قاندا، ءازىلى مەن قاتالدىعى جاراسقان جان دەر ەدىم. ول كى­سى­گە ايرىقشا ريزامىن جانە قا­رىزدارمىن. كەيىن «استانا وپەرا» تەاترىنا كەلىپ، الەمدىك دەڭگەيدەگى بالەت جۇلدىزى، رە­سەيدىڭ حالىق ءارتىسى التىناي اسىلمۇراتوۆانىڭ قامقورلىعىن كوردىم. مەنىڭ باقىتىم سول – جولىمدا كەزدەسكەن ۇستازدارىمنىڭ بارلىعى مەنىڭ تۇلعا بولىپ شىڭدالۋىما ەرەكشە ەڭبەك سىڭىرگەن جاندار. سوندىقتان دا ۇستازدارىمنىڭ بارىنە العىس ايتقىم كەلەدى.

– ونەر ءتۋابىتتى قانمەن داريدى، بولماسا ۇزدىكسىز ەڭبەك­پەن كەلەدى دەپ جاتادى. ءسىز قاي توپقا جاتاسىز؟

– مەن ءوزى الماتى وبلىسىنىڭ كەربۇلاق اۋدانى، سارىوزەك اۋىلىندا ومىرگە كەلدىم. وتباسىندا ءتورت اعايىندىمىز، الدىمدا اعام بار. اكەم توتەنشە جاعداي قىزمەتىندە، انام ماتەماتيكا پانىنەن ساباق بەرەدى. اتا-انام ونەردە بولماسا دا، ونەرلى كىسىلەر. اكەم گيتارادا ويناپ، ءتاپ-ءتاۋىر ءان سالادى. ال انام كەرەمەت بيلەيدى. اتا-تەگىمدە اتاقتى بيشىلەر بولماعانىمەن، جالپى ءوزىمنىڭ تابيعاتىم، دەنە ءبىتىمىم پلاستيكالىق قيمىلداۋعا بەيىم بولدى. بالا كۇنىمنەن وتە شيراق جانە ءتوزىمدى بولاتىنمىن. بۇلشىق ەتىمنىڭ ءتۋابىتتى جۇمساقتىعى دا ساحنادا ءساتتى ونەر كورسەتۋگە سەپتەسەتىنى انىق. كوپتەگەن كەمشىلىك كەيدە وسى ەرەكشەلىكتىڭ ارقاسىندا كورىن­بەي كەشىرىلىپ كەتەدى. ەڭ­بەك پەن ءتارتىپ تە ماڭىزدى ءرول وينايدى. سوڭىندا وسىنىڭ بار­لى­عى كەلىپ باسقا تىرەلەدى عوي. ساحناداعى ءاربىر ارەكەتىڭدى ءتۇسى­نىپ، تۇيسىنە ءبىلۋ دە وتە قاجەت قاسيەت. جاسالماي جاتىر ەكەن دەپ دامىلسىز بيلەي بەرگەننەن كەيدە تۇيتكىلدىڭ شەشىمى تا­بىل­ماي جاتادى. ويلانۋعا سۇرا­ناتىن سيتۋاتسيالار دا كوپ بولادى ساحنادا. كەيدە تۋىن­دىنىڭ تابيعاتىن ءتۇسىنىپ، لوگي­كا­لىق تۇر­عىدان ارەكەت ەتۋ كەيىپ­كەر مىنەزىندەگى جۇمباقتىڭ بار­لى­­عىن شەشىپ بەرۋى مۇمكىن. سون­دىقتان بالەتكە ءمىنسىز پلاستيكامەن بىرگە مي مەن ءبىلىم دە كەرەك. مەنىڭشە، باسىڭ مەن دەنەڭ تاتۋ بولسا، بالەتتە كوپ نارسەگە قول جەتكىزۋگە بولادى.

جالپى، بالەت ونەرىنە كەلگەن ادام نەمەن اينالىسىپ جۇرگەنىن، بۇل وعان شىن كەرەك پە، سونشا ۋاقىتىن ءبولىپ، ءومىرىن ارناپ، دەنساۋلىعىن وسى ونەرگە بە­رۋگە كەلىسە مە، جوق پا – وسى جا­عىن ەرتەرەك تۇسىنگەنى جاقسى. سون­دا ماقساتى جۇيەلى، باعىتى ايقىن، ناتيجەسى جەمىستى بولادى. ويتكەنى بالەتكە بالالار تىم جاستايىنان كەلىپ، نەنىڭ نەگە باستايتىنىن مەن سەكىلدى العا­شىندا تۇسىنە بەرمەيدى. ءسويتىپ، بي ونەرىنىڭ ىشىنە ەنە ءجۇرىپ كوكەيدەگى سۇراقتارىنا جاۋاپ الادى. تالماي تەر توگىپ، اقىرىن-اقىرىن جەتىستىكتەرىنىڭ جەمىسىن جەگەننەن كەيىن شابىت الىپ، بالەتپەن ءبىرتۇتاس الەمگە اينالىپ كەتەدى. جالپى، بالەت دەگەن – ەڭبەك. تالماي ەڭ­بەك­تەنە العان ادام عانا ۇلكەن جە­تىستىككە جەتەدى. ماسەلەن، بىز­دە – بالەتتە تالانتتى جاستار وتە كوپ. ولاردىڭ جەتىستىككە جەتۋگە دە مۇمكىندىگى مول. ال ول ءۇشىن كوپ تەر توگۋ كەرەك. ەڭبەك بار جەردە جەمىس تە بار. بۇل مەنىڭ بۇ­گىن­گى جەتىستىگىمنىڭ باسى عانا. ىزدەنىس تە، جەڭىس تە الدا دەپ سەنەمىن. مەنىڭ باعىم – بالەت.

– راس، شىعارماشىلىق ومىر­­­بايانىڭىزعا زەر سالساق، نە­بىر كۇردەلى كلاسسيكانىڭ كور­­كىن كىرگىزگەنىڭىزگە كوز جەت­كىزۋگە بولادى. سونىڭ بىر­قا­تا­رىن «اس­تانا وپەرا» ساحناسى­نان تاماشالاۋ مۇمكىندىگى بۇيىر­­­عانىن ماقتانىش ەتە­مىز. بايقاعانىمىز – ءسىز­دىڭ قاي ءرولدى الساڭىز دا تاپ­تاۋ­رىن­­مەن جۇرۋدەن قا­شىپ، ۇنە­مى ءوز مەنىڭىزدى، ءوز ەرەك­­شەلى­گىڭىز­دى الىپ كەلۋگە ۇمتى­لا­تىن­­دى­عىڭىز كوڭىل­گە قۇرمەت ور­نىق­تىرادى. سون­دىق­تان بولسا كەرەك، ءار كەيىپ­كەرىڭىزدى تاماشالاۋ كورەرمەن رەتىندە قىزىق.

– راحمەت. مەن قاي بالەتكە كىرىسپەيىن، ونىڭ ماعان دەيىن وينالعان نۇسقالارىن كورمەۋگە تىرىسامىن. وزىممەن ءوزىم قالىپ، كەيىپكەرىممەن سىرلاسامىن. «ونىڭ ورنىندا بولسام مەن نە ىستەر ەدىم؟» دەگەن ساۋالعا جا­ۋاپ ىزدەيمىن. سوعان جاۋاپ تاپقان ساتتەن باستاپ كەيىپكەرىمنىڭ مىنەزى اشىلا تۇسەدى. ونەردە ەشكىمدى قايتالاعىم كەلمەيدى. مەنىڭ ماقساتىم – ساحناداعى ءوز سۇرلەۋىمدى تابۋ. قالعانىنىڭ تورەشىسى – كورەرمەن.

– اسىرەسە ايگىلى «پاريج قۇداي اناسىنىڭ سوبورى» با­لەتىندەگى كۆازيمودوڭىز ەرەك­شە. قايشىلىققا تو­لى بەي­نەنىڭ كىلتىن ءدوپ تاپقان­دايسىز...

– بۇل پارتيا وزىمە دە ۇناي­دى. كۆازيمودو – مىنەزگە باي كەيىپكەر. سول سەبەپتى دە ونى جە­تە­سىنە جەتكىزىپ ورىنداۋ ۇلكەن ىزدەنىستى ءھام ءتوزىمدى تالاپ ەتەدى. بىراق ءرول، شىعارماشىلىق دەگەن سونىسىمەن قىزىق قوي. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە مەنىڭ جولىم بولدى. ەندى وسى ءرولىمدى الەمنىڭ بەلدى ساحنالارىندا كورسەتسەم دەگەن ارمانىم بار. جاقىندا يتاليا مەملەكەتىنەن شاقىرتۋ الدىم. بۇيىرسا، وسى جىلدىڭ شىلدە ايىندا كارى قۇرلىققا ساپارعا اتتانباق جوس­­پارىمىز بار. سول سەكىلدى مە­­نىڭ شىعارماشىلىعىمدا ا.حاچاتۋ­رياننىڭ «سپارتاك» با­لە­تىنىڭ ورنى بولەك. ول جەردە مەن تولىقتاي اشىلامىن. تەحنيكالىق جاعىنان بولسىن، اكتەرلىك شەبەرلىك تۇرعىسىنان بولسىن. بۇل بالەتتە ادامزاتتىڭ بارىنە ءتان ماحاببات، ساتقىندىق، قاھارماندىق سىندى ءتۇرلى ەموتسيالاردى كورسەتۋگە بولادى. «سپارتاك» ماعان سونىسىمەن ۇنايدى. بۇل پارتيانى ەڭ العاش نەبارى 23 جاسىمدا ورىندادىم. كەيىپكەرىم ەكەۋمىزدىڭ جاس ايىرماشىلىعىمىز ايتارلىقتاي الشاق بولعاننان كەيىن، ونىڭ ۇستىنە سپارتاكتاي قاھارماننىڭ قاتپارعا تولى كۇردەلى الەمىن جەتكىزۋ ءبىراز سارساڭعا سالدى. ونى جاسىرمايمىن. ەسەسىنە ەڭ­بە­گىم اقتالىپ، بالەتتىڭ حورەو­گ­رافى يۋري نيكولاەۆيچ گري­گوروۆيچتىڭ وزىنەن جوعارى باعا الدىم. بۇل – مەن ءۇشىن ۇلكەن جە­تىس­تىك. ودان ارتىق باعانىڭ قاجەتى جوق ەدى سول ساتتە. ءالى دە سولاي.

– يۋري گريگوروۆيچتەي اتاق­تى حورەوگرافتىڭ جوعارى باعاسىن الۋ، ءسوز جوق، ۇلكەن دەڭ­گەي. تاعى دا باسقا قانداي تەاتر ماماندارىنان العان با­عاڭىز ءسىز ءۇشىن ەرەكشە قىمبات؟ جالپى، ماقتاۋ مەن اتاققا كوز­­قا­راسىڭىز قالاي؟

– شۇكىر، ساحنادا ساراپتاعان ءار بەينەمە ۇنەمى وڭ باعا ەستىپ كەلەمىن. بۇل دا ءبىر اللانىڭ ماعان بەرگەن نىعمەتى بولسا كە­رەك. بىراق ماقتاۋ ەستىدىم ەكەن دەپ داندايسىپ كەتۋ مەنىڭ داع­دىمدا جوق. كەرىسىنشە، ءار بي مامانىنىڭ تاراپىنان بەرىلگەن جوعارى باعا – ءارتىس ءۇشىن زور جاۋاپكەرشىلىك. سول بيىكتەن تۇسپەۋ ءۇشىن ۇزدىكسىز ەڭبەك ەتۋدى تالاپ ەتەدى. ماقتاۋدى سولاي تۇسىنەمىن. ماسەلەن، مەنى ساحنادا «مىسىق» دەگەن لاقاپ اتپەن اتايدى. ويتكەنى اڭگىمەمىزدىڭ باسىندا ايتىپ وتكەنىمدەي، مەنىڭ دەنەم جۇمساق، يىلگىش. پلاستيكام ساحنادا دىبىس شىعارماي سەكى­رۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وسى جا­عىم مىسىقتى ەلەستەتسە كەرەك. بۇل دا ارىپتەستەر، ماماندار تاراپىنان بەرىلگەن جوعارى باعا دەپ بىلەمىن. ال اتاققا ءمان بەرىپ، سونىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ كەتۋدەن اۋلاقپىن. ارينە، ەڭبەگىڭە ساي ماراپاتتالىپ تۇرعان جاقسى. ول شىعارماشىلىعىڭا جاڭا سەرپىن، شابىت بەرەدى. بىراق ماراپاتتالۋ ءۇشىن ونەر كورسەتۋدى قۇپ كورمەيمىن. ونداي ماقسات ارالاسسا، ونەر تازالىعىنان ايىرىلادى. ال ونەر تازالىعىن ساقتاي العان جەردە باعالى.

– دەسە دە، ءسىز ءۇشىن وسى كۇنگە دەيىن العان اتاقتارىڭىزدىڭ ىشىندە ەڭ قىمباتى ءارى ماڭىز­دىسى قايسى؟

– 2007 جىلى ماسكەۋدە وتكەن ءحىىى حالىقارالىق بالەت ارتىستەرى مەن حورەوگرافتار بايقاۋىنان التىن مەدال العانىم قىمبات. بۇل مەن ءۇشىن قيىن سىن ءارى ءوزىمدى ۇزدىك بالەت ءارتىسى رەتىندە دالەلدەۋىمە مۇمكىندىك بەرگەن بايقاۋ بولدى. ءتورت جىلدا ءبىر رەت ۇيىمداستىرىلاتىن باي­قاۋعا ال­عاش رەت قاتىسىپ، باس جۇل­دە الۋىم – ماسكەۋدەگى بەكزات ونەر ساراپ­شىلارى مەن جان­كۇيەر­­لەرىنە قازاقستان ونە­رى­نىڭ قاي دەڭگەيدە ەكەنىن كورسەتتى، ۇعىن­دىردى دەپ ويلايمىن. جال­پى، قازاقتىڭ بالەت ونەرى ارتىق بول­ماسا، ەشكىمنەن كەم ەمەس. ونى مەن نىق سەنىممەن ايتا الا­مىن. ويتكەنى قازاق ونەرىندە ور­لەۋ بار. ماسەلەن، ەۋروپا ەلدە­­رىن­دە بالەت داميتىن شەگىنە جە­تىپ، ءدال قازىر تۇرالاپ تۇر. ال قا­زاق­ستاننىڭ بالەتى دامۋ ۇستىن­دە. جاڭا قويىلىمدارمەن بىرگە جاڭا­لىقتار دا ومىرگە كەلۋدە. بۇل بالەت ونەرىنە جاڭا تىنىس پەن دەڭ­گەي ءھام تىڭ باعىت سىيلايتىنى انىق.

– ء«ارتىستىڭ جارتى باعى – ساح­نالىق سەرىكتەسىنىڭ شەبەر­لىگى» دەپ جاتامىز. ساحناداعى ۇزدىك سەرىكتەسىم دەپ كىمدى اتار ەدىڭىز؟

– بۇل جاعىنان مەنىڭ جولىم بولعان. سەرىكتەستەرىمنىڭ قاي-قايسىسى دا اسا تالانتتى. قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرلەرى – ايگەرىم بەكە­تاەۆا مەن ءمادينا باسپاەۆا، جاقىندا عانا اۋستراليا ەلىندە بىرگە ونەر كورسەتىپ قايتقان شۇعىلا ادەپحان دا لايىقتى سەرىكتەس دەپ سەنىممەن ايتا الامىن. ايتسە دە، وسى جەردە ءبىر نارسەنى قوسا ايتقىم كەلەدى. مە­نىڭ الاڭسىز ونەر كورسەتىپ، تۇرمىستى ويلاماي ساحنادا جار­قىراپ جۇرۋىمە جاعداي جاساپ وتىرعان ومىرلىك سەرىگىم، ءۇش بالامنىڭ اناسىنا ايتار العىسىم زور. ەل مەن جەر ارالاپ ايلاپ ۇيدە بولمايتىن ساتتەر­دە شاڭىراعىمنىڭ باعىن شايقالتپاي، بالا-شاعامدى تاربيەلەپ وتىرعان سول كىسىنىڭ دە بالەت ونەرىندە مەنىڭ باقتيار ادامجان بولىپ قالىپتاسۋىما سىڭىرگەن ەڭبەگى ەرەسەن.

– ادەتتە كلاسسيكالىق ونەر، ونىڭ ىشىندە وپەرا مەن بالەت ارت­ىستەرىنىڭ كوپشىلىگى، ءتىپتى بار­لىعى دەرلىك قازاق تىلى­نە شور­قاق. شىنىن ايتايىن، ءتى­لىڭىزدىڭ جاتىقتىعىنا تاڭعا­لىپ وتىرمىن.

– بالا كۇنىمىزدەن اكەمىز بەن انامىزدىڭ قۇلاعىمىزعا قۇيىپ، بويىمىزعا سىڭىرگەن تاربيەسى بۇل. اكەم: «ۇلتىڭدى ءسۇي، بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاما»، دەپ ۇنەمى ايتىپ وتىراتىن. ايتىپ قانا قويماي، ءوزى دە ادال ءومىر كەشتى. اكەم قاتالدىعىمەن قوسا، وتە ءادىل كىسى. تالاي جىل باسشىلىقتا بولىپ، جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارسا دا، ءبىز وتباسىمىزدا وتە قاراپايىم ءومىر سۇردىك. ول كىسى ءبىزدىڭ ەڭ اۋەلى جاقسى ادام بولىپ وسۋىمىزگە كۇش سالدى. ودان كەيىنگى تالابى – ۇلتقا، قازاققا ادال قىزمەت ەتۋ. سول قاسيەت پەن تاربيە ەرجەتىپ، تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋ جولىمدا دا قۇن­دى­لىعىن تيتتەي باسەڭسىتكەن جوق. مەن وزگە تىلدەردە دە تازا سوي­لەيمىن. نەگىزىنەن قازاق تىلىندە سويلەۋگە تىرىسامىن. باسقادان ەرەكشەلەنەيىن نەمەسە بىرەۋگە ۇنايىنشى دەگەننەن ەمەس، جاي عانا بۇل – مەنىڭ تابيعاتىم.

– ءسىزدىڭ ۇعىمدا ۇلتقا قىز­مەت ەتۋ دەگەن نە؟

– قاي سالادا قىزمەت قىلساڭ دا، سول ارقىلى ەلىڭنىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوسۋ، پايداڭدى تيگىزۋ. باستىسى قازاقى تابيعاتىڭدى جوعالتپاۋ، تامىرىڭنان الىس­تاماۋ. ءالى ەسىمدە، 2013 جى­لى «استانا وپەرا» تەاترى اشىل­عاندا وقۋ ءبىتىرىپ، ەڭ­بەك جولىمدى ەندى باستاعان ال­ماتىداعى اباي اتىنداعى قا­زاق ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنان ءوز ەركىممەن جۇمىستان شىعىپ، ەلورداعا قونىس اۋداردىم. جاڭا تەاترعا جۇمىسقا قابىلداندىم. ونداعى ماقساتىم – جاڭا تەاتر­مەن بىرگە جاس استانانىڭ رۋحاني دامۋىنا، باس قالانىڭ كورەرمەنىن تاربيەلەۋگە اتسالىسۋ ءارى جاس تەاترمەن، جاس شاھارمەن بىرگە ءوزىم دە قالىپتاسىپ، دامىعىم كەلدى. سوندىقتان دا الدىما ۇلكەن مۇراتتار قويدىم. شۇكىر، بىرتىندەپ بارلىعى ورىندالىپ كەلە جاتىر. شىعارماشىلىق تۇرعىدان تەاتر ۇجىمى بارلىق جاعدايدى جاساپ، كوردەبالەتتەن باستاپ، «استانا وپەرانىڭ» باس سوليسىنە دەيىن ساتىلاپ كوتەرىلدىم. مەملەكەتىمىزدىڭ قول­داۋىمەن بالەت ترۋپپاسىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، ۇستازىمىز التىناي اسىلمۇراتوۆا دا جاس­تاردىڭ ساحنادا ەركىن ونەر تۋدىرىپ، ۇلتتىق بالەت ونەرىنىڭ شەتەلدەردە ناسيحاتتالۋىنا بار جاعدايدى جاساپ بەردى. سونىڭ ارقاسىندا قازاق ونەرىن جاھانعا تانىتىپ ءجۇرمىز. ماسە­لەن، بۇگىندە مەن الەم بويىنشا سۇران­ىسقا يە بالەت ارتىستەرىنىڭ قاتارىندامىن. اي سايىن شە­تەلدىڭ ۇزدىك تەاتر­لارىنان شاقىرتۋ الىپ، ونەر كورسەتىپ قايتامىن. ءتىپتى بارلىق جاعدايدى جاساپ، تۇبەگەيلى جۇمىس ىستەۋگە شاقىراتىن تەاترلار دا وتە كوپ. بىراق مەنىڭ ماقساتىم – شەتەلدە تۇرۋ، جاعدايىمدى ج­ا­ساۋ ەمەس، ەلدە ءجۇرىپ قازاق ونە­­­رى­­نىڭ مەرەيىن اسقاقتاتۋ، ۇلت­تىق ونەرىمىزدى جاھانعا تانىتۋ، قازاقستانداعى بالەت ونەرىنىڭ ەش­بىر ەلدەن ارتىق بولماسا، كەم ەمەس ەكەنىن دالەلدەۋ، ناقتى ىس­پەن كورسەتۋ. ءبىزدىڭ جات ەلدەرگە جاساعان ءاربىر ونەر ساپارىمىز – ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. ول جاققا ءبىز وزىمىزبەن بىرگە ەلىمىزدىڭ ابىرويىن قوسا ارقالاپ بارامىز. سول سەبەپتى قاي جاعىنان دا السىزدىك تانىتىپ، ناشار ونەر كورسەتۋگە حاقىمىز جوق. قايدا جۇرسەك تە قازاقستاندى اۋزىمىزدان تاستامايمىز. ونىڭ ءبارى نە ءۇشىن؟ ويتكەنى وتانىمىز ءبىزدى، ءبىز وتانىمىزدى سۇيەمىز. ال تۋعان ەلگە دەگەن ماحاببات، مەنىڭ تۇ­سىنىگىمدە، ەڭ اۋەلى تۋعان تىلدەن، وتانعا دەگەن قۇرمەتتەن باستالۋى كەرەك.

مەنى قۋانتاتىنى – باس قا­لا­مىزدىڭ جاستارىنىڭ بالەت ونەرىنە دەگەن ايرىقشا قىزى­عۋشىلىعى. ماسەلەن، الماتىنىڭ كورەرمەندەرى نەگىزىنەن ۇلكەن كىسىلەر، ونەردى تەرەڭ تۇسىنەتىن ادامدار بولسا، استانادا كەرى­سىنشە جاستار بالەتتى ەرەكشە جاقسى كورىپ، ۇنەمى پىكىرىن ءبىل­دىرىپ، ريزاشىلىقتارىن جەتكىزىپ جاتادى. قازىردىڭ وزىندە ءبىزدىڭ ويناۋىمىزدى كۇتىپ، ارنايى سوعان كەلىپ تاماشالايتىن تۇراقتى كورەر­مەندەرىمىز قالىپتاستى. ءبىر قويىلىمدى بىرنەشە مارتە كورىپ، تالداي الاتىن ساۋاتتى كورۋ­شى­لەرىمىزدىڭ بارى شىن قۋانتادى، شابىت سىيلايدى. ال ونەر ادامى رەتىندە مەن سول كورەمەندەرىممەن قازاق تىلىندە تىلدەسىپ، تۇسىنىسە السام، ادام رەتىندە دە، ءارتىس رەتىندە دە شىن باقىتتى بولعانىم.

– بالەت – قاراپايىم كورەر­مەن ءۇشىن جۇمباق الەم. ساحنادا سۇلۋ ونەر تۋدىرىپ جۇرگەن با­لەت ارتىستەرىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ قا­لىبى ءتىپتى قىزىق. باق­تيار ادامجاننىڭ ءبىر كۇندىك كۇن تارتىبىمەن ءبولىسىڭىزشى.

– بىزدە وزگەلەردەن ەرەكشە­لەنەتىن ايتارلىقتاي كۇن ءتارتىبى جوق. باستى ەرەكشەلىگىمىز، بالكىم، كوپ جاتتىعىپ، ساحنادا كۇنى-ءتۇنى تەر توگەتىندىگىمىزدە شىعار. جەكە ءوز باسىم ەشقانداي ديەتا ۇستامايمىن. تاماقتىڭ بار­لىق تۇرىنە، اسىرەسە ەت پەن قىمىز­عا شەكتەۋ قويمايمىن. ارتىق سالماق قوسىپ الامىن دەگەن قاۋىپ بولمايدى. ويتكەنى جۇمساعان ەنەرگيانىڭ ورنىن مىندەتتى تۇردە تولتىرىپ وتىرۋ كەرەك. ول تاماق قازى-قارتا، جال-جايا سىندى قازاقى قۇنارلى استان بولسا، ءتىپتى جاقسى. ال قيمىل از بولعان كۇندەردە تابەت تە بولمايدى. ويتكەنى تابيعي تۇرعىدا اعزانىڭ ءوز ءتارتىبى بار. سوعان باعىنامىز.

– سول سالانىڭ ىشىندە جۇر­گەن مامانسىز، بالەت ونەرىندە بۇگىندە تۇيتكىلى شەشىلمەگەن قان­داي ماسەلە بار؟

 – بالەت ارتىستەرىنە ورتاق شەشىلمەگەن ماسەلەنىڭ ءبىرى –  دەنساۋلىعى.

وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، بالەت ونەرى قاۋىپتى. ءبىز جەڭىل جا­را­قاتتار العاندا ولاردى ءوز ەسە­بىمىزدەن ەمدەتۋگە تىرىسامىز. ال ەگەر ۇلكەن جاراقات الىپ قالساق، وندا البەتتە شىعىندارىمىزدى وتەۋگە مەملەكەت كومەكتەسەدى. دە­گ­ەن­مەن دە، جەڭىل جاراقات ال­عاندا دا، اۋىر جاراقات العاندا دا تەگىن ەمدەلىپ شىعۋعا جاعداي جاسالسا دەگەن تىلەگىمىز بار. سول ۋاقىتتا ءبىز دە الاڭسىز ونەرى­مىزدى حالقىمىزعا ارناي بەرەمىز. باستىسى، ەلىمىز امان بولىپ، ونەرىمىز ورلەي بەرسىن!

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت.