شىمكەنت قالاسىندا مادەنيەت سالاسىنا تەرەڭ ساراپتاما جاسالىپ، ساپاسىن دامىتۋ كونتسەپتسياسى جىل باسىندا ازىرلەنگەن بولاتىن. ونىڭ ىشىندە ءتۇرلى مادەنيەت مەكەمەلەرى ونىمدىلىگىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشىن كوتەرۋ جوسپارى ءتۇزىلىپ، قىزىقتى يدەيالار ۇسىنىلعان. مىسالى، كىتاپحانالاردا تەك كىتاپ وقىپ قويماي، تۇرعىنداردىڭ باس قوسىپ، ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋگە مۇمكىندىك جاساۋ، تەاترلار، تسيرك پەن زووباقتىڭ جۇمىسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ جوسپارلانعان بولاتىن.

يگى باستامالار بۇگىندە ىسكە اسىرىلىپ، تۇرعىندار تاراپىنان وڭ باعالانۋدا. قالانىڭ كىتاپحانا جۇيەسىن جاڭعىرتۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسى شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى مۇرات ايتەنوۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا جىل باسىندا باستالىپ، وسى جۇيەدەگى جۇمىستى جەتىلدىرۋگە باعىتتالدى. بۇل جۇمىس 2025 جىلعا دەيىن جالعاسادى. كىتاپحانالاردى جاڭعىرتۋ اياسىندا قالانىڭ 10 كىتاپحاناسى جاڭارتىلىپ، زاماناۋي تالاپتار مەن نورمالارعا سايكەستەندىرىلدى، ياعني Community Centre-گە اينالدى. كۇنى كەشە شىمكەنت قالاسىندا جاڭعىرتۋدان وتكەن اباي كىتاپحاناسىنىڭ ەكى فيليالىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى بولدى. بالالار كىتاپحاناسىنىڭ فيليالى دا جاڭعىرتۋدان ءوتتى. جاڭعىرتۋدان وتكەن №2 كىتاپحانا بولىمشەسى 1963 جىلى سوعىلعان كوپقاباتتى ءۇيدىڭ ءبىرىنشى قاباتىندا ورنالاسقان. ول ۇيدە كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆ تۇرعان. ءۇيدىڭ الدىنداعى وڭ جاق بۇرىشىنا 2005 جىلى ش.قالداياقوۆتىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي ەسكەرتكىشى ورناتىلعان. جاڭعىرتۋدان وتكەن كىتاپحانانىڭ اشىلۋىنا قاتىسقان قالا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى شىڭعىس مۇقان، قالالىق ءماسليحات حاتشىسى باحادىر نارىمبەتوۆ جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارى ءشامشى قالداياقوۆ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويدى. جاڭارتىلعان كىتاپحاناداعى وزگەرىستەرمەن تانىستى. ايتۋلى ءىس-شاراعا ش.قالداياقوۆتىڭ تۋعان قارىنداسى دا قاتىسىپ، جىلى لەبىزىن بىلدىرگەنىن ايتا كەتەلىك. جاڭعىرتۋدان وتكەن كىتاپحانا ينتەرەرى مۋزىكا تاقىرىبىندا جاسالعان. بۇل كىتاپحانا ەندى مۋزىكا، بي، ونەرتانۋ، مادەنيەت سالالارى بويىنشا كىتاپتاردى وقىرمان نازارىنا ۇسىناتىن بولادى. جالپى جاڭعىرتۋدان وتكىزىلگەن كىتاپحانالاردىڭ ەرەكشەلىگى – ولار ادەتتەگى وقۋ ورىندارى شەڭبەرىنەن شىعىپ، ۇيىرمە جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، ءىس-شارالار وتكىزۋ، كوۆوركينگ، قاۋىمداستىقتار مەن كلۋبتاردى دامىتۋ مۇمكىندىگى بار كوميۋنيتي ورتالىقتار بولىپ تابىلادى، بىراق بۇرىنعىشا وقۋ مەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ىڭعايلى ورىن بولىپ قالا بەرەدى.
Community Centre سياقتى جاڭارتۋدىڭ بۇل ءتۇرى، ادەتتە، تۇرعىن ءۇي ماسسيۆتەرىنەن جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە قولجەتىمدى قالانىڭ تۇرعىن ۇيلەر اۋداندارىندا ىڭعايلى ورنالاسقان دەمالۋ ءۇشىن قوعامدىق كەڭىستىكتى ۇيىمداستىرۋدى قامتيدى. نەگىزگى ايماقتاردى تولتىرۋ عيماراتتىڭ ورنالاسقان جەرىنە جانە ماقساتتى اۋديتورياعا بايلانىستى، كىتاپحانالار مەن باسقا دا مادەني نىسانداردى دامىتۋ ءۇشىن تاماشا پەرسپەكتيۆالى الاڭ بولىپ سانالادى. شىمكەنتتەگى Community Centre-ءدىڭ جاڭا تۇرعىن اۋدانداردا، عيماراتتاردىڭ تومەنگى قاباتتارىندا دامۋى قالا دامۋىن ۇيلەستىرۋگە، جاتىن اۋدانداردا قوسىمشا ءوسۋ نۇكتەلەرىن قالىپتاستىرۋعا، سونداي-اق ءارتۇرلى جاستاعى جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك توپتارى ءۇشىن بوس ۋاقىتتى دامىتۋعا ىقپال ەتەدى.
قالالىق مادەنيەتتى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى – قوعامدا وتباسىلىق قۇندىلىقتار مەن وتباسىلىق دەمالىستى ىلگەرىلەتۋ جانە دارىپتەۋ. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ دەمالىس ساپاسى مەن مادەنيەتتىڭ قولجەتىمدىلىگىن جاقسارتۋ كەرەكتىگىنە ۇنەمى نازار اۋدارىپ كەلەدى. بۇل ورايدا قالا اكىمدىگىنىڭ جوبالاۋىنشا، ساپالى وتباسىلىق ۋاقىت وتكىزۋدىڭ تانىمال ورىندارىنىڭ ءبىرى جاڭا فورماتتاعى كىتاپحانالار – «وتباسى كىتاپحانالارى» بولۋى ءتيىس. مىسالى، كوكتەمدە ەلىمىز بويىنشا العاشقى «وتباسىلىق كىتاپحانا» شىمكەنتتە اشىلدى. بالالار كىتاپحانالارىنىڭ ورتالىقتاندىرىلعان جۇيەسىنىڭ «زابادام» فيليالى جانە ورتالىق بالالار كىتاپحاناسىنىڭ ءوزى «وتباسىلىق كىتاپحانالار» بولىپ قايتا قۇرىلدى، وندا وقىرمان ابونەمەنتى وتباسىنىڭ بارلىق مۇشەلەرىنە بەرىلەدى، ياعني كىتاپحاناعا ءبىر وتباسى مۇشەلەرى كەلگەن كەزدە ولاردىڭ جەڭىلدىك بيلەتتەرىن الۋ رەيتينگىسى وسەتىن بولادى. كىتاپحانانىڭ ەرەكشەلىگى – وتباسىمەن بىرگە ءتيىمدى ۋاقىت وتكىزۋگە جانە بالالار دەمالىسى ءۇشىن قولايلى جاعداي جاسالعان. مۇندا ۇيىرمە جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە، ءىس-شارالار وتكىزۋگە، كوۆوركينگ، قاۋىمداستىقتار مەن كلۋبتاردى دامىتۋعا مۇمكىندىك بار. ياعني تۇرعىندار كىتاپ وقۋمەن قاتار شاحمات، توعىزقۇمالاق ويناپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇرا الادى. موتيۆاتسيا جۇيەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى، اتاپ ايتساق جاڭا كىتاپحانالاردا تۇراقتى وقىرماندارعا شىمكەنت قالاسىنىڭ مادەنيەت باسقارماسى وتكىزەتىن ويىن-ساۋىق ءىس-شارالارىنا، سپەكتاكلدەرگە تەگىن بيلەتتەر ۇسىنىلادى. جاڭا اشىلعان وتباسى فورماتىنداعى العاشقى كىتاپحانا ءوزىنىڭ ورنالاسقان جەرىمەن قۋانتادى، سەبەبى قالانى ورتالىقتاندىرۋ، دامىتۋ قاعيداسى ەسكەرىلدى جانە جاڭا فورماتتاعى كىتاپحانا ءوز ەسىگىن ورتالىقتا ەمەس، قالا شەگىندە اشتى، بۇل اۋداندا جاڭا تارتىمدى نۇكتەگە اينالۋى ءتيىس.
سونداي-اق تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعى اياسىندا مادەنيەت، تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆتەر باسقارماسىنىڭ باستاماسىمەن ىسكە اسىرىلعان «زاعيپتارعا كىتاپ سىيلا» اكتسياسى دا وڭ ناتيجە بەردى. كوزى كورمەيتىن جانە ناشار كورەتىن ازاماتتارعا ارنالعان ارنايى كىتاپحانانىڭ دىبىس جازۋ بولىمىنە كەلگەن تەاتر اكتەرلەرى مەن بەلگىلى ونەر يەلەرى اكتسياعا ءوز ۇلەسىن قوستى. وقۋعا ۇسىنىلعان اۆتورلاردىڭ اراسىندا ەلىمىزگە بەلگىلى جەرگىلىكتى اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارى بار. كىتاپحاناداعى كىتاپ قورى 140 مىڭنان اسادى. ونىڭ ىشىندە 45 611 «سويلەيتىن» كىتاپتى تىڭداۋعا بولادى. دىبىس جازۋ بولىمىندە بۇگىندە 677 كىتاپ وقىلعان، كوبەيتىلگەنى – 5 931 دانا.
قالا كۇنى قارساڭىندا شىمكەنت قالالىق ورتالىقتاندىرىلعان كوپشىلىك كىتاپحانالار جۇيەسىنىڭ ورتالىق كىتاپحاناسى جاڭعىرتۋدان كەيىن Abay Community Centre رەتىندە ءوز ەسىگىن قايتا اشتى. بۇل كىتاپحانانىڭ نەگىزى 1954 جىلى قالانعان. كىتاپحاناعا قاراستى 23 فيليال كىتاپحانا بولىمشەلەرى قالا تۇرعىندارىنا كىتاپحانالىق قىزمەت كورسەتەدى. كىتاپحانا اۋماعىندا وقۋ ايماقتارى، كىتاپ جانە وقىرماندار زالى، Music and Art Community Space زالى، كوفەحانا اشىلدى. سونداي-اق بيىل «وتىرار» قالالىق عىلىمي-امبەباپ كىتاپحاناسى ءال-فارابي اتىنداعى قالالىق عىلىمي-امبەباپ كىتاپحاناسى بولىپ وزگەرتىلدى. جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ استرونوميا عىلىمىنا ارنالعان «پلانەتاري زالى»، وقىرماننىڭ قازاق جانە الەم ادەبيەتىنىڭ ۇزدىك شىعارمالارىن وقۋ جانە تىڭداۋ مۇمكىندىگىن ۇسىناتىن «اۋديو زال»، شىمكەنت قالاسىنىڭ تاريحىنان سىر شەرتەتىن «قايىرىمدى قالا» زالى، ءال-ءفارابيدىڭ ءومىر جولى تۋرالى تولىق مالىمەت الاتىن ء«ال-فارابي» زالى اشىلدى. اسا قۇندى رۋحاني جانە ماڭىزى بار كىتاپتار مەن قولجازبالاردى ساقتايتىن سيرەك كىتاپتار قورى ءبولىمى ءال-ءفارابيدىڭ جازبالارىنىڭ كوشىرمەلەرىمەن تولىقتىرىلدى.
شىمكەنت
سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋدىڭ جەكە مەملەكەتتىك ورگانى قۇرىلمايدى
ۇكىمەت • بۇگىن، 19:26
تالدىقورعان-ءۇشارال جولىن سۋ شايىپ كەتتى
ايماقتار • بۇگىن، 18:49
ءۇندىستاننىڭ اسسام شتاتىندا سۋ تاسقىنىنان 18 ادام كوز جۇمدى
الەم • بۇگىن، 18:32
شقو-دا ەگىس القابى 14،6 مىڭ گەكتارعا ارتتى
ايماقتار • بۇگىن، 17:50
ەلىمىزدە «دەبيۋت» شىعارماشىلىق بىرلەستىگى قايتا قۇرىلادى
ونەر • بۇگىن، 17:30
ورالدا باعانعا سوعىلعان Toyota جۇرگىزۋشىسىنىڭ ءحالى اۋىر
وقيعا • بۇگىن، 16:45
بۇگىن شايبالى حوككەيدەن الەم چەمپيوناتىندا قازاقستان مەن گەرمانيا وينايدى
حوككەي • بۇگىن، 16:25
الماتى وبلىسىندا ەكى جاسار ءسابي سۋعا باتىپ كەتتى
ايماقتار • بۇگىن، 15:45
اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى جايىلىم جەرلەرىن ءبولۋدىڭ جاڭا تەتىگىن ازىرلەۋدە
قوعام • بۇگىن، 15:27
وقۋشىلار انتيسەپتيك شاشاتىن روبوت ويلاپ تاپتى
ءبىلىم • بۇگىن، 14:47
ەلىمىزدە كۆي-گە قارسى ۆاكتسينا العاندار سانى ءوستى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 14:30
قىرعىز-وزبەك شەكاراسىندا جۇك كولىگى 8 ادامدى قاعىپ كەتتى
الەم • بۇگىن، 13:45
اۆتوبۋستا وقۋشى قىزعا تيىسكەن كۇدىكتى 10 تاۋلىككە قامالدى
وقيعا • بۇگىن، 13:25
جان كوسوبۋتسكي WBC تيتۋلى ءۇشىن جەكپە-جەكتە جەڭىسكە جەتتى
بوكس • بۇگىن، 12:45
ورالدا جول اپاتىنان 20 جاستاعى قىز كوز جۇمدى
ايماقتار • بۇگىن، 12:29
ەلىمىزدە ءبىر تاۋلىكتە 5 ادام كوروناۆيرۋس جۇقتىردى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 11:45
قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-عا مۇشە بولعانىنا – 30 جىل
قازاقستان • بۇگىن، 11:30
قاراعاندى وبلىسىندا 100-دەن استام وتباسى باسپانامەن قامتىلماق
ايماقتار • بۇگىن، 10:43
جانىبەك ءالىمحان ۇلى الەم چەمپيونى اتاعىن جەڭىپ الدى
بوكس • بۇگىن، 09:42
قاراعاندى وبلىسىندا 41 مىڭ ادام جۇمىسپەن قامتىلادى
ايماقتار • بۇگىن، 09:10
ۇقساس جاڭالىقتار