«تاريحتى تۇلعالار جاسايدى» دەي­تىن ءتامسىل – بۇلجىماس اقيقات. الەم وركە­نيەتىنىڭ ارعى-بەرگى تاريحىنداعى ۇل­كەندى-كىشىلى مەملەكەتتەردىڭ، قاۋىم­داس­تىقتاردىڭ، ۇلت پەن ۇلىستاردىڭ شەجى­رەسىنە، تابيعاتى مەن دامۋ ۇدەرىسىنە زەر سالار بولساق، ولاردىڭ دۇنيەگە كەلۋى مەن ءوسىپ-وركەندەۋىنىڭ، دامۋىنىڭ باستاۋىندا ءاردايىم ساياسي قايراتكەر، رۋحاني كوسەم، دانىشپان تۇلعالار تۇرعانىن كورەمىز.

قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرە­زي­دەنتىنىڭ ەسىمى دە ۇلتىمىزدىڭ وتكەن تاريحىمەن، بۇگىنى جانە بولاشاعىمەن اجىراماستاي، بىتە قايناسىپ جاتىر.

قازاقستان وتىز جىلدىق تاۋەل­سىزدىگى تاري­حىندا ءجۇز جىلدىق­تارعا تاتيتىن ال­ماعايىپ دامۋ جولىنان، وراسان قيىن­دىقتار مەن تاۋەكەلدەردەن ءوتتى. ال كەڭەستىك جۇيە كۇيرەپ، ەكونوميكا تولىق­تاي تۇرالاپ، قوعام مەن ادامداردىڭ وي-ساناسى توقىراپ جاتقان تۇستا، مۇنداي سىناقتاردى ەڭسەرۋ ەلباسى ءۇشىن دە، ەلىمىز ءۇشىن دە وڭايعا سوقپاعانىن ەندى عانا با­يىپتاپ، ءتۇسىنىپ جاتىرمىز.

قازاقستان وسى ءبىر الاپات سىناقتان سۇرىن­بەي، ابىرويمەن ءوتتى دەۋگە تولىق نەگىز بار. ءبىز وتىز جىلدىڭ ىشىندە ىرگەسى مى­عىم، بولاشاعى جارقىن، تولەرانتتى، ومىر­شەڭ قاعيداتتاردى ۇستانعان مەملە­كەت­تىك دامۋ مودەلىن جاساۋ­عا قول جەتكىزدىك. ەلبا­سىنىڭ ەلدىڭ دامۋىنا، حالىقتىڭ ءال-اۋ­قاتىنىڭ جاقسارۋى مەن بولاشاققا قاتىس­تى ۇستانىمدارى مەن كوزقاراستارى مەم­لە­كەتتىڭ وزىندىك، ۇزاق مەرزىمدى وركەن­دە­ۋىنىڭ العىشارتتارىن جاساپ، ىرگەسىن بەكىتىپ بەردى.

بۇگىنگى تاڭدا تۇڭعىش پرەزي­دەنت باس­تاماشى بولعان ساياسي، ەكو­نوميكالىق، رۋحاني جاڭعىرۋ ۇدەرىسى جاڭا كوكجيەكتەر مەن كەڭىس­تىكتەرگە جول اشىپ وتىر. بۇعان مىسال رەتىندە ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن جاسالعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» ۇلتتىق باعدارلاماسىن كەلتىرسەك تە جەتكىلىكتى.

ساياسي، ەكونوميكالىق مودەر­ني­زا­تسيا­لاردىڭ تابيعي، زاڭدى جالعاسىنا اينالعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى قازاق­ستاننىڭ مادەني، رۋحاني الەمىندە زور سەرپىلىس تۋعىزدى.

«رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدار­لاماسى – ءححى عاسىرداعى سوڭى سىناقتار مەن نار تاۋەكەلدەرگە، توسىن وزگەرىستەرگە جاتسىنباي، شۇعىل بەيىمدەلەتىن، كەرىسىنشە سىناق-تاۋەكەلدەردى ءوز پايداسى مەن جەڭىسىنە اينالدىرا بىلەتىن ۇلتتىڭ تەمىرقازىعى بولۋى شارت.

بۇل باعدارلاما – ۇلتتىڭ بويىنداعى بىرەگەيلىكتى، باسەكەگە قابىلەتتى ساقتاپ، جەتىلدىرە وتىرىپ، ءبىلىم مەن وي-سانانىڭ اشىق­تىعى، پراگماتيزم ارقىلى تسيفر­لى-تەحنولوگيالىق ءداۋىردىڭ تالاپتارىنا ءىس جۇزىندە بەرىلەتىن جاۋاپ. باعدارلامانىڭ ارقاسىندا قازاق رۋحانياتى – تاريحى مەن ادە­بيەتى، مادەنيەتى مەن ونەرى الەم­دىك دەڭگەيدە تانىلىپ، ناسي­حات­تالۋدىڭ وراسان مۇمكىندىگىنە يە بولدى. 

ۇلتىمىز ءۇشىن قاسيەتتى سانالاتىن نىسان­داردىڭ، كيەلى جەر­لەردىڭ تولىق ءتىزىمى جاسالدى. تاريحي، ارحەولوگيالىق مۇرا­لا­رى­مىزدى ءوزىمىز عانا ەمەس، بەدەلدى شەتەلدىك عالىمداردىڭ زەرت­تەپ-زەردە­لەۋى­نە تولىق جاعداي جاسالعان. تۋريزم، ولكە­تانۋ سالا­لارىنىڭ جاڭا تىنىسى اشىلدى.

ەلباسى قوعامدىق سانانى جاڭ­عىرتۋ ءححى عاسىرداعى قازاقستان­نىڭ، قازاق ۇلتى­نىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋدىڭ بىردەن ءبىر كەپىلى ەكەندىگىنە باسا نازار اۋداردى.  ياعني «جاڭا جاعدايدا جاڭ­عىرۋعا دەگەن ىشكى ۇمتىلىس – ءبىز­دىڭ دامۋىمىزدىڭ ەڭ باستى قاعي­داسى. ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن وزگەرە ءبىلۋ كەرەك. وعان كونبەگەندەر تاريح­تىڭ شاڭىنا كومىلىپ قالا بەرەدى». 

ۋاقىت ءبىر ورنىندا تۇرمايدى. ايتىپ كەلمەيتىن اپاتتار دا ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى، ۇيرەنشىكتى ءومىرىمىزدى استاڭ-كەستەڭ ەتكەنىن كورىپ وتىرمىز. COVID-19 پاندەمياسى، ءتىپتى الەمدەگى گەوساياسي، گەوەكونوميكالىق احۋالدىڭ استىن ۇستىنە شىعاردى دەسە دە بولعانداي. ول عانا ەمەس، ادامداردىڭ ومىرگە، قورشاعان ورتاعا، دەنساۋلىعىنا دەگەن كوز­قاراسى وقىس وزگەردى، قالىپتى داع­دىلار مەن قۇندىلىقتار قايتا سۇز­گىدەن وتكىزىلىپ جاتىر. وسى ال­ماعايىپ ۋاقىتتا ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلا­ماسىندا قوزعالعان اۋقىمدى پروب­لەمالاردىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەندىگىنە تاعى ءبىر كوز جەتكىزىپ وتىرمىز.

ن.نازارباەۆ ۇسىنعان باسەكەگە قابىلەت­تىلىك، پراگماتيزم، ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ، ءبىلىمنىڭ سال­تانات قۇرۋى مەن سانانىڭ اشىق­تىعى يدەيالارى ءبىزدىڭ پاندەميا كەزىندە دە، پاندەميادان كەيىن دە يگەرۋگە، مەڭگەرۋگە ءتيىس قۇندى­لىقتار ەكەنىن ءومىردىڭ ءوزى مويىنداتىپ وتىر.

باسەكەگە قابىلەتتىلىك – قازىرگى جا­ھاندىق دامۋدىڭ باستى شارتى. زاماننىڭ كوشىنەن قالماس ءۇشىن قاي سالادا دا دەڭگەيى بيىك جۇرت، تالعامى بيىك ۇلت بولۋى كەرەك. الدىمەن ۇلتتىڭ ينتەل­لەكتۋالدىق، بىلىك پەن كاسىبي دەڭ­گەيىن كوتەرۋدى ماقسات قىلۋ قاجەت. سەبەبى سانا-سەزىمدى وزگەرتپەي ۇلتتىڭ ساپاسى كوتەرىلمەيدى.

پراگماتيزم اينالاعا سالقىن اقىلمەن، تازا جۇرەكپەن قاراۋدان باستاۋ الادى. وسى قاسيەت پاندەميا كەزىندە اينا-قاتەسىز كورىندى. حالقىمىزدىڭ قانىنا سىڭگەن ىزگى قاسيەتتەر – قيىن كەزدەگى ءبىر-بىرىنە دەگەن قامقورلىعىنان كورىنىس تاۋىپ جاتتى.

پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ ايتقانداي، قولدا باردىڭ قادىرىن ءبىلۋ، ىسى­راپ­شىلدىققا، داڭعازالىققا سالىنباۋ، ۇنەمگە ۇيرەنۋ ماسەلەسىنە باسقاشا قا­راي باستادىق. ەڭ باستىسى – دەنساۋلىقتىڭ قا­دىرىن ۇقتىق. دەنساۋلىقتىڭ كۇتىمىنە دە پراگ­ماتيكالىق ويلاۋ قاجەت ەكەندىگىن تۇ­سىندىك. ارينە، ءبىز بۇل ىندەتتى دە ەڭسە­رەمىز. ەڭ باستىسى، ءبىز دامۋدىڭ ەلباسى قا­لىپ­تاعان جولىنان تايماي، ساياسي، ەكونو­مي­كالىق، رۋحاني مودەرنيزاتسيانى تابىستى ىسكە اسىرعان جاعدايدا عانا ەلىمىزدىڭ شى­نايى جاڭارۋى مەن جاڭعىرۋىنا قول جەتكىزەمىز.

«تۇڭعىش پرەزيدەنت ەسىمى قازاق­ستان­نىڭ وتكەن تاريحىمەن، بۇگىنى جانە بولاشاعىمەن اجىراماستاي بىتە قايناسىپ جاتىر» دەگەندە ءبىز وسى اقيقاتتى نەگىزگە الدىق.

ايدا بالاەۆا،

اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى