ءىس-شارانى جۇرگىزگەن ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ەرلان سىدىقوۆ ۇلى ويشىل­دىڭ مۇراسىن زياتكەر ۇلت پەن جاڭارتىلعان قوعام قالىپ­تاس­تى­رۋ نەگىزدەرى تۇرعىسىنان زەر­دە­لەۋدىڭ ماڭىزى تۋرالى ايتتى. ول پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «اباي جانە ءححى عا­سىر­داعى قازاقستان» اتتى ماقا­لا­سىنداعى «ۇلتتىق سانانى جاڭ­عىر­تا­مىز جانە باسەكەگە قابىلەتتى ۇلت قالىپتاستىرامىز دەسەك، ابايدىڭ شىعارمالارىن مۇ­قيات وقۋىمىز كەرەك. ونىڭ قو­عام­داعى ءتۇرلى ۇدەرىستەرگە قا­­تىستى كوزقاراسى بۇگىنگى قا­زاق­ستان ءۇشىن اسا پايدالى. ءوز زاما­نىنىڭ عانا ەمەس، قازىرگى قوعام­نىڭ دا بەينەسىن تانىتقان اباي – ەلدىك مۇراتتىڭ اينىماس تەمىرقازىعى» دەگەن سوزدەرىن قا­پەر­­گە الىپ، اباي مۇراسىنىڭ زيات­كەر ۇلت قالىپتاستىرۋداعى ءرو­لىنىڭ باسىمدىعىن اتاپ ءوتتى.

جيىندا «اباي مۇراسى جانە ەل­دىك ءسوز» دەگەن تاقىرىپتا بايان­داما جاساعان پارلامەنت سە­ناتىنىڭ دەپۋتاتى، بەلگىلى قا­لامگەر نۇرتورە ءجۇسىپ اباي­دىڭ التىنشى قاراسوزىندەگى بىر­لىك تۋرالى تۇجىرىمداماسىنا قاتىستى ويلارىمەن ءبولىستى. قا­­لام­گەر قازىرگى قازاقتىڭ ءسوز تىڭ­­داۋ، ءسوز سويلەۋ، اتالى سوز­گە توقتاۋ مادەنيەتىنىڭ كەم­شىن­دىگى، توبىرلىق سانا تۋدىر­عان توپتىق مۇددەنى كوزدەيتىن كەي داۋ-جانجالدار «قازاق ۇلت بولىپ قالىپتاسقان جوق» دەي­­­تىن تۇسىنىكتەردىڭ پايدا بو­لۋى­­­نا اكەلگەنىن ايتتى. دە­گەن­­­مەن قۋانىش پەن قايعىدا، كوپشىلىكتىڭ باسىنا تۇسكەن قيىن­­دىقتا بىرگە بولۋدى مۇرات تۇتقان وتانداستارىمىزدىڭ تۇتاس ۇلت­تىعىمىزدىڭ بەلگىسىن تانى­تىپ جۇرگەنىن دە اتاپ ءوتتى. وسىعان وراي ارىستاعى جارىلىس، ماقتاارالداعى اۋىلداردى سۋ باسۋ وقيعاسى كەزىندەگى حالىقتىڭ ء«بىز بىرگەمىز»، ء«بىز بەكەمبىز» دەگەن تۇسىنىكپەن زارداپ شەككەندەرگە بارىنشا كومەك قولىن سوزعان مىسالدارىن كەلتىردى.

سەناتور ءجۇرىسى جىلدام دا­ۋىر­گە اياق باسقان حالقىمىزعا ەڭ كەرەگى كاسىپ ۇيرەنۋ مەن ءبىلىم الۋ ەكەنىن جەتكىزىپ، سوعان سايكەس اباي­­­دىڭ ء«اربىر ورىندى قارەكەت ءوزى دە ۋايىم-قايعىنى ازايتادى» دەي­­تىن سوزىنە تالداۋ جاساپ بەردى.

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوك­تورى، پروفەسسور شاكىر ىبىراەۆ «اباي پوەزياسىنىڭ الەۋ­مەتتىك پاراديگماسى» دەگەن تاقى­رىپتا بايانداما جاساپ، اباي ويلا­رىنىڭ ماڭگىلىكپەن ۇشتاسىپ جاتقانىن العا تارتتى. «اباي تۋرا­لى كوپ جازىلدى. ۇلكەن عا­لىم­دار تاراپىنان ىرگەلى زەرتتەۋ­لەر جاسالدى. ەندى ابايدى جا­ڭا­شا زەرتتەۋ كەرەك. الەمدىك ادەبيەتتانۋ، انتروپولوگيا، پسيحولوگيانى يگەرسەك قانا ابايعا جاڭاشا كەلۋگە بولادى»  دەگەن عالىم ءار ۇرپاقتىڭ ابايمەن ءوز سانا شەڭبەرىندە ديالوگقا ءتۇسىپ وتىراتىنىن ايتتى. ول سونداي-اق وتكەن عاسىرداعى فرانتسۋز الەۋمەتتانۋشىسى، فيلوسوفى پەر بۋردەنىڭ كەز كەلگەن ادەبي شىعارمانى ءتورت كاپي­تال­عا جىكتەپ قاراستىرعانىن ايتا كەلىپ، اباي فەنومەنى رەتىندە ونىڭ شىعارماشىلىعى وسى كاپيتالداردىڭ شەڭبەرىنە سىيمايتىنىن، ويتكەنى ول ولەڭدى «تابىس تابۋ، تانىلۋ، ەلەنۋ، مادەني كە­ڭىستىكتەن ءوز ورنىن تابۋ» ماق­ساتىندا جازباعانىن ايتتى. عا­لىم­نىڭ ويىنشا، اباي ء«ىشىن كەرنەگەن دەرتتى سىرتقا شى­عار­عان اقىن». ش.ىبىراەۆ ءوز بايان­دا­ماسىنىڭ سوڭىندا ۇلى اقىن شى­عارماشىلىعىنا بويلاۋ ءۇشىن ونىڭ ولەڭدەرىندەگى مادەني جانە الەۋمەتتىك كودتاردى اشۋ كەرەك­تى­گى­نە نازار اۋدارتتى.

ال «ابايدىڭ قايراتكەرلىك بول­مىسى» تاقىرىبىندا بايان­دا­ما جاساعان ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ين­ستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور زيابەك قابىل­دي­­نوۆ جاس ۇرپاق ابايدىڭ اقىن­دىعىنا، ويشىلدىعىنا، اۋدار­ماشىلىعىنا عانا ەمەس، قايرات­كەر­لىك بولمىسىنا دا قاراپ بوي تۇزەۋلەرى كەرەك دەگەن ماعىناداعى ويلارىمەن ءبولىستى. تاريحشى عالىم قايراتكەرلىگىمەن دە تا­نىل­عان تۇلعانىڭ اتقارعان ىستە­رى تۋرالى دەرەكتەر ۇلتتىق مۇرا­عات­تىڭ 64-ءشى، 44-ءشى، 344-ءشى قور­لارىندا ساقتالعانىن ايتىپ، سونداي دەرەكقورلاردىڭ بىرىن­دە ساقتالعان، سەمەي وبلىسى اسكە­ري گۋبەرناتورى، گەنەرال-مايور گالكيننىڭ 1903 جىلى ابايعا بەرگەن مىنەزدەمەسىنەن ۇزىندىلەر كەلتىردى. گالكيننىڭ ما­لى­مەتىنە سايكەس، بىرىنشىدەن، اباي داۋلەتتى ادام. 1000 جىلقى، 2000 قويدىڭ يەسى. ەكىنشىدەن، كىن­دىگىنەن تاراعان بالالارىنىڭ ءبارىن ءوزى وقىتقان. ۇشىنشىدەن، كىتاپ، گازەت-جۋرنالداردى جازدىرىپ الىپ، وقىعان. تورتىنشىدەن، 18 جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتى ءمىنسىز اتقارعان. وسى مالىمەتتى كەل­تىرگەن ز.قابىلدينوۆ، اسىرەسە مە­م­لەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى اباي­­­دىڭ قايراتكەرلىك قىرى­مەن، مەم­­لەكەت ىسىندەگى ءمىنسىز قىز­مە­تى­مەن تاربيەلەۋدىڭ ماڭىز­دى­لى­عى جونىندە وي قوزعادى.

جالپى، «اباي مۇراسى» كون­فەرەنتسياسىندا بايانداما جاسا­عان عالىمداردىڭ كوپشىلىگى اباي شى­عارماشىلىعىن بۇگىنگى كۇن تۇر­­عىسىنان زەردەلەۋ، ونىڭ مۇ­­راسىن شەتەلدەردە تانىتۋ، وس­كە­لەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋ تۇر­­عى­سىنان ءسوز قوزعادى. ايتا كە­تۋ كەرەك، جيىنعا Zoom جەلىسى ار­قى­لى 100 شاقتى وتاندىق عا­لىم­­دار مەن شەتەلدىك قوناقتار قا­تىستى. شارا بارىسىندا قا­زاق­ستان رەسپۋبليكاسى پرەزي­دەن­تى ق.توقاەۆتىڭ «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان» كىتابىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. جيىن­دى جۇرگىزۋشى ەۋرازيا ۇلت­تىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ە.سىدىقوۆ كىتاپ ماتەريالى بۇۇ-نىڭ رەسمي التى تىلى­نە اۋدا­رىلعانىن، بۇل ورايدا شە­تەل­دىك جانە وتاندىق عالىمدار مەن اۋدارماشىلاردىڭ ەڭبەگى زور بول­عا­نىن اتاپ ءوتتى.