رۋحانيات • 09 قاڭتار، 2020

عاريفوللا ەسىم: ابايدىڭ تويى – ويدىڭ تويى

ۇلى اقىن اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىن ءبىز نە ءۇشىن جالپىۇلتتىق دەڭگەيدە تويلاعالى وتىرمىز؟ ونىڭ سەبەبى نەدە؟ بۇل انشەيىن توي تويلاۋ ەمەس، ويلانۋ، قازىرگى جاعدايىمىزعا پاراسات بيىگىنەن كوز تىگۋ دەپ بىلەمىن.

نازەركە جۇماباي

اباي دۇنيەدەن وتكەلى دە ءبىر عاسىردان ارتىق ۋاقىت ءوتىپ كەتىپتى. كەمەڭگەر تۇلعانىڭ ءوز زامانىندا ايتقان عيبراتتى ويلارى، ساۋلەلى سوزدەرى بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستان جاعدايىندا ىسكە اسىپ وتىر ما؟ مىنە، وسى ۇلكەن ماسەلە حاكىم اباي مەرەيتويىن مەرەكەلەۋدە ءاربىر زيالى قاۋىمنىڭ كوكەيىندەگى ماسەلە بولۋى كەرەك.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقاەۆ «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان» دەگەن ماقالاسىندا «اقىن مۇراسىن ءححى عاسىردا قالاي وقىپ، ونى قاي دەڭگەيدە ىسكە اسىرا الىپ وتىرمىز جانە ابايدان الاتىن عيبراتىمىز نە؟» دەگەن كۇردەلى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەگەن. پرەزيدەنت ايتادى: «اباي تۋرالى قالاي ايتساق تا جاراسىمدى» دەيدى. راس. ال سول جاراسىمدى ءسوزدى ايتا ءبىلۋ – ءاربىر زيالى قاۋىم وكىلىنىڭ مىندەتى.

ءححى عاسىردا ابايدىڭ ورنى قانداي بولۋ كەرەك؟ ونى جاتتاپ الۋ ءبىر باسقا، وقۋ دا ءبىر بولەك، بىراق سونى ءتۇسىنىپ، ءاربىر ادام ءوزىنىڭ قىزمەتىندە، تۇرمىسىندا، قوعامدىق بەلسەندى ىستەرىندە پايدالانسا، سوندا عانا اقىن مۇراسى قازىرگى ءححى عاسىرداعى قازاقتارعا ۇلگى جانە رۋحاني ازىق بولماق.

ءححى عاسىر وزىمەن بىرگە ادامزات الدىنا كوپتەگەن ساۋالدى دا قاتار اكەلدى. ولار – تاربيە، ءبىلىم، عىلىم، تەحنيكا، تەحنولوگيا دەگەن ماسەلەلەرگە قاتىستى. بۇل – سۇراقتىڭ ءبىر جاعى. ەكىنشى جاعى – ادامنىڭ قابىلەتىنەن وزگە قاسيەتى دەگەن بولادى. اباي شىعارمالارى ادامنىڭ قاسيەتىنە قالاي اسەر ەتۋدە؟ ءبىز وقۋ جۇيەسىندە كوبىنەسە قابىلەتتى وقۋشى، قابىلەتتى ستۋدەنت، قابىلەتتى مامان دەيمىز. ال وقۋشىنىڭ، ستۋدەنتتىڭ، ماماننىڭ قاسيەتى تۋرالى نە ايتامىز؟ ادامشىلىق، كىسىلىك دەگەن ۇعىمدارعا قاتىستى قازىرگى ءححى عاسىردىڭ جاستارى قانداي عيبراتتى ىستەر اتقارۋى كەرەك؟

مىنە، وسى تۇستا پرەزيدەنتتىڭ ىلگەرىدە ايتقان «ەرىكتىلەر» دەگەنى – تاماشا يدەيا. سەبەبى جاستاردىڭ ەرىكتى تۇردە جاسى كەلگەن نەمەسە ءىس-ارەكەتى شەكتەۋلى كوپبالالى وتباسى جانە باسقا دا الەۋمەتتىك جاعىنان كومەككە ءزارۋ جاندارعا كومەك قولىن سوزۋى – يماندىلىقتىڭ جارقىن كورىنىسى ەكەنى داۋسىز. ويتكەنى يمان بار جەردە – مەيىرىم دە بار. ال يماندىلىق، ادامشىلىق، كىسىلىك دەگەن ۇعىمدار اباي شىعارمالارىندا تۇنىپ تۇر. وسى ماسەلەلەردى قازاقستان پرەزيدەنتى بۇكىل حالىققا جاريا ەتىپ، اباي تويى اركىمدى ويلاندىراتىن جالپىحالىقتىق ءىس بولسا دەگەن نيەت بىلدىرگەن. بۇل جەردە ارنايى ەسكەرتىپ ايتاتىن ءسوز – ماقالاداعى ويلار مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتىنان ايتىلعانى وتە جاراسىمدى. پرەزيدەنتتىڭ ءسوزى قوعامعا باعدارلاما قىزمەتىن اتقاراتىن جاعداي. سوندىقتان اباي جىلىن تويلاۋدىڭ باسى پرەزيدەنتتىڭ ماقالاسىمەن اشىلعانىنا ءدان رازىمىز!

عاريفوللا ەسىم،

اكادەميك