ماسكەۋدىڭ مادەني كۇندەرىنىڭ ماڭىزى زور

مادەني كۇندەردىڭ اياسى كەڭ ءارى باعدارلامالارى تىعىز بولدى. الماتىعا كەلگەن ماسكەۋلىك ۇجىمداردىڭ كونتسەرتى مەن سپەكتاكلدەرىن تاماشالاعىسى كەلگەن كورەرمەن ونەر وردالارىنا اعىلىپ جاتتى. جاستار قۇرامالارى اراسىندا بوكس ءتۋرنيرى ءوتتى، قالا ورتالىعىندا قوس مەگاپوليستىڭ دوستىعىنا ارنالعان ارت-نىساندار اشىلدى، ال اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىندا ماسكەۋ مەن الماتى قارىم-قاتىناسىنىڭ قالىپتاسۋ تاريحىن كورسەتكەن اۋقىمدى فوتوكورمە ۇيىمداستىرىلدى.

مادەني كۇندەردىڭ رەسمي ءبولىمى 28-گۆارديالىق پانفيلوۆشىلار سايابا­عىنداعى داڭق مەموريالىنا سالتانات­تى تۇردە گۇل قويۋ راسىمىمەن باستالدى. دەلەگاتسيانى ماسكەۋ ۇكىمەتىنىڭ ءمينيسترى، سىرتقى ەكونوميكا جانە حالىقارالىق بايلانىستار دەپارتامەنتىنىڭ جەتەكشىسى سەرگەي چەرەمين باستاپ كەلدى. بۇدان كەيىن ماسكەۋ مەن الماتىنىڭ ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، ىسكەرلىك بايلانىس ماسە­لەلەرى بويىنشا پلەنارلىق سەسسيا وتىرىسى باستالدى. سەرگەي چەرەميننىڭ ايتۋىنشا، ماسكەۋ – الەمدەگى ەڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان مەگاپوليستەردىڭ ءبىرى. رەنوۆاتسيانىڭ اۋقىمدى جوبالارى، ونەركاسىپتىڭ تۇرالاپ قالعان نىساندارىن قالپىنا كەلتىرۋ، IT سالاسىنداعى كولىك-ينفراقۇرىلىم جوبالارى مەن يننوۆاتسيالار، تۇرعىندارعا مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنداعى الدىڭعى قاتارلى باستامالار مەن ءبىلىم بەرۋدەگى يننوۆاتسيالار قالانىڭ ءساتتى جۇزەگە اسىرىلعان جوبالارىنىڭ ءبىر بولىگى عانا بولىپ سانالادى.

مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ، ءبىلىم، دەن­ساۋلىق ساقتاۋ، كولىكتى، جالپى شا­ھاردى باسقارۋدىڭ ماسكەۋلىك ءتيىمدى ءادىسى حالىقارالىق تۇرعىدان دا مويىندالعان – 2019 جىلى ماسكەۋ شىعىس ەۋرو­پانىڭ Foreign Direct Investment Intel­ligence (FDI) ساۋالداماسى بويىنشا «بولاشاقتىڭ قالاسى» رەيتينگىندە كوش باستادى. ەكونوميكالىق كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلارعا قالانىڭ دامۋ ستراتەگيا­سىن، ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ مىسالدارىن، ماسكەۋ مەن الماتىنىڭ اراسىنداعى ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق ورتا قالىپتاستىرۋدىڭ الەۋەتى، قالا سالۋدىڭ ساياساتى، اقىلدى قالا قۇرۋدىڭ جولدارى مەن مادەنيەتكە بايلانىستى قالا بيلىگىنىڭ سوڭعى باستامالارى ۇسىنىلدى.

ماسكەۋ دە، الماتى دا قالا ينفرا­قۇ­رىلىمىن باسقارۋدىڭ زاماناۋي تا­سىلدەرىن مەڭگەرۋدى قولعا العان. ماسكەۋدە بۇل كولىك، ەنەرگەتيكا، تۇرعىن ءۇي-كوممۋ­نالدىق شارۋاشىلىق، كوممۋنيكاتسيا، الەۋمەتتىك سالالارداعى ءبىر-بىرىمەن باي­لا­نىستى اۋقىمدى باستامالاردى بىرىك­تىرسە، ال الماتىدا «ادامدارعا ارنالعان قالا» تۇجىرىمىندا كورىنىس تابادى. ەكى مەگاپوليس تە قالالىق شارۋاشىلىقتى جاڭعىرتۋدا مول تاجىريبە جيناقتاعان، ەندى بۇدان دا زور تيىمدىلىككە قول جەت­كىزۋ ءۇشىن ءوز ۇلگىلەرىن ءبىر-بىرىمەن بولى­سۋگە ءازىر. سوندىقتان بۇل سەسسيادا ۋربا­نيستيكا ماسەلەسىنىڭ ماماندارى عانا ەمەس، قالالىق دامۋ ستراتەگياسىن جۇزەگە اسىرۋعا تىكەلەي قاتىسى بار كوم­پانيالاردىڭ جەتەكشىلەرى دە ءوز بىلگەن­دەرىن ورتاعا سالدى.

ماسكەۋ مەن الماتى 1994 جىلدىڭ قازانىندا قابىلدانعان «باۋىرلاستىق كەلىسىمى» اياسىندا دوستىق پەن بايلانىستىڭ ءداستۇرىن جالعاستىرىپ كەلەدى. بىراق كەز كەلگەن كەلىسىم مەن حاتتاماسىز-اق بۇل قالالار تۇرعىندارىنىڭ قارىم-قاتىناسى بۇرىننان كەڭ ءارى تىعىز بايلانىسقان. ماسكەۋ مەن الماتىنىڭ ءبىلىم، مادەنيەت جانە جاستار ساياساتى سالالارىنىڭ دامۋ كەلەشەگى تۋرالى اڭگىمە تاعى ءبىر سەسسيانىڭ – «الماتى – ماسكەۋ: دوستىققا 25 جىل» اتتى اۋقىمدى جيىننىڭ تاقىرىبىنا اينالدى. قوس قالانىڭ اراسىنداعى ايشىقتى جانە ماڭىزدى ساتتەرى وسى اتتاس فوتوكورمەدەن دە كورىنىس تاپتى. كورمە ەكسپوزيتسياسىنا ماسكەۋدىڭ باس ارحيۆ باسقارماسىنىڭ تاريحي قۇجاتتارى مەن سۋرەتتەرى پاي­دالانىلعان.

2019 جىلدىڭ ماڭىزدى وقيعالارىنىڭ ءبىرى ماسكەۋدەگى حالىق شارۋاشىلىعى جە­تىستىكتەرى كورمەسىندە ورنالاسقان «قازاق­ستان» پاۆيلونىنىڭ كۇردەلى جون­دەۋدەن ءوتىپ، قايتا پايدالانۋعا بەرىلگەنى بولدى. تمد ەلدەرىمەن جۇمىس جانە «حشجك» اق سىرتقى بايلانىس بو­يىن­شا باسقارما باستىعى يرينا يارەمەن­كونىڭ ايتۋىنشا، كۇردەلى جوندەۋدەن كەيىن قازاقستاننىڭ پاۆيلونى كورمەنىڭ جاۋھارىنا اينالىپ شىعا كەلگەن. ار­حيتەكتورلار بىرەگەي عيماراتتىڭ 1960 جىلدارى مينيماليزم مەن يندۋس­تريا­ليزاتسيا كەزەڭىندە وزگەرتىلگەن تاريحي تۇرپاتىن قايتا قالپىنا كەل­تىردى. پا­ۆيلون بۇرىنعى اينەكتەن جاسال­عان كۇمبەزىمەن، قابىرعالارىندا جاڭار­تىلعان بارەلەفىنىڭ اسەمدىگىمەن، شىعىستىق ورنەكتەرىنىڭ سۇلۋلىعىمەن كوز تارتادى.

قازاقستان ەكونوميكاسى مەن مادەنيە­تىنىڭ قالىپتاسۋى مەن گۇلدەنۋى كەزەڭى­نىڭ سيمۆولى بولعان اتاقتى اگرونوم شىعا­ناق بەرسيەۆ پەن ايگىلى اقىن جام­بىل جاباەۆتىڭ مۇسىندەرى ءوز ورنىنا قاي­تا ورالدى. پاۆيلون قايتا قالپى­نا كەل­تى­رىلگەننەن كەيىن بۇرىنعى تارتىمدىلىعى مەن ەرتەگىدەگىدەي سيقىرىن تاۋىپ قانا قويعان جوق، سونىمەن بىرگە ونىڭ قابىر­عاسىندا بيىك دەڭگەيدەگى مادەني جانە ىسكەرلىك شارالاردى وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن زاماناۋي ينتەراكتيۆتى تەحنولوگيامەن تولىقتىرىلا ءتۇستى.

ء«وزىنىڭ 80 جىلدىعىندا حشجك زاماناۋي لاندشافتتى الاڭعا جانە جوعارى تەحنولوگيالاردى تاڭداعان دامۋ جولىنا ءتۇستى. مۇندا تەك جەتىستىكتەردىڭ كورمەسى عانا شوعىرلانباعان، سونداي-اق ۇلتتىق ەكونوميكالىق فورۋمدار مەن كونفەرەنتسيالار وتكىزىلەتىن، كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلەتىن جانە مامىلەلەرگە قول قويىلاتىن ماڭىزدى الاڭعا اينالدى»، دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن يرينا يارەمەنكو.

مادەني كۇندەردىڭ ەڭ جارقىن ءساتى دەپ «SOPRANO تۋرەتسكوگو» اتتى ايەل­دەردەن قۇرالعان ءان توبىنىڭ ونەر كورسەتكەنىن اتاپ وتۋگە بولادى. بۇل ءانشى ايەلدەردەن قۇرالعان ونەر ۇجىمى – ماسكەۋ مادەنيەتىنىڭ ماقتانىشى، رە­سەيدىڭ ۇلتتىق سپورتتىق جانە قوعام­دىق شارالارىنىڭ بەت-بەينەسى. ايەل داۋسىنىڭ بىرەگەي ۇيلەسىمى ءارى ارالۋاندىلىعى جاعىنان الەمدە وعان تەڭەسەر ءان ۇجىمى نەكەن-ساياق. رەسەيدىڭ حالىق ءارتىسى ميحايل تۋرەتسكي سوپ­رانونىڭ بارلىق دياپازونىن «SOPRANO تۋرەتسكوگو» اتتى ءبىر ارت-توپقا جيناعان. مۇندا ەڭ بيىك كولوراتۋرادان باستاپ ەڭ تومەنگى درامالىق داۋىسقا دەيىن توپتاسىپ، كەز كەلگەن كۇردەلى مۋزىكالىق شىعارمانى ورىنداۋعا ماشىقتانعان. اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىندا وتكەن كونتسەرتتە دە شەكسىز دياپازونى شىڭدالعان ماسكەۋلىك وپەرا داۋىستارى شەبەرلىكتەرىمەن الماتىلىق كورەرمەندى ءتانتى ەتتى.

سونداي-اق ماسكەۋدىڭ قۋىرشاق تەاترى اكەلىپ قويعان الەمگە ايگىلى «تسارەۆنا-لياگۋشكا» سپەكتاكلىن دە الماتىلىق كورەرمەن زور ىقىلاسپەن تاماشالادى. ساحنا شەبەرلىگىن مەڭگەرگەن اكتەرلەرمەن بىرگە شىققان ۇلكەن قۋىرشاقتاردىڭ ونەرىنە كىشكەنتاي كورەرمەندەر اياماي قول سوقتى. «بالالار كىتابى تەاترى» اتالعان ماسكەۋ قۋىرشاق تەاترى 1934 جىلى ءبىرىنشى رەت ۆيكتور شۆەمبەرگتىڭ «كىرپى جانە اتەش» سپەكتاكلىن قازاقستان كورەرمەنىمەن تانىستىرعانى بۇگىندە تاريحقا اينالىپ وتىر. ء«بىز الماتىعا قايتا ورالعانىمىزعا قۋانىشتىمىز. ماسكەۋلىكتەر سۇيىسپەنشىلىكپەن تاماشالايتىن باقا تۋرالى ەرتەگىمىزدى الماتى كورەرمەنى دە وتە جىلى قابىلدادى. رەسەي مەن قازاقستان بارلىق باعىتتار بويىنشا تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەپ كەلەدى، مادەني سالادا دا ورتاق بايلانىسىمىز نىعايا بەرۋى قاجەت»، دەيدى تەاتر ديرەكتورى ليۋدميلا رەدكو.

الماتى مەن ماسكەۋ اراسىنداعى دوستىققا قاعاز جۇزىندە عانا 25 جىل تولىپ وتىرعانىمەن، تامىرىنىڭ تەرەڭنەن تارتاتىنىن، تاريحىنىڭ بىتە قايناسقانىن مادەني كۇندەردىڭ وسىنداي ايشىقتى ساتتەرى دالەلدەي ءتۇستى.

الماتى