ونەر • 23 تامىز، 2022
ول سۋرەت سالۋدى بەسىنشى سىنىپتان باستاعان ەكەن. ارينە، تالانتقا تالاس جۇرمەيتىنى شىندىق. العاشىندا بالاڭ قيالمەن ءارتۇرلى دۇنيەلەردى اق قاعازعا شيمايلاي باستاعان ونىڭ ونەرگە دەگەن اڭسارى مەن ىنتاسى بارعان سايىن ايقىندالا باستايدى. ونىڭ اتى – حاميت فايزۋللين. ءتىپتى ول وزىنەن ۇلكەن سىنىپتا وقيتىندارمەن جارىسىپ سۋرەت سالىپ، ولارمەن باسەكەگە تۇسەدى. ونەرگە شىن پەيىلىمەن بەرىلگەن ادامدا عانا مۇنداي رياسىز وي، قابىلەت بولاتىنى ءسوزسىز.
ادەبيەت • 22 تامىز، 2022
ابايدىڭ جاقسى كورگەن ءىنى دوسى، سۋىرىپسالما اقىن كوكباي جاناتاي ۇلى ءوز ءداۋىرىنىڭ وت اۋىزدى، وراق ءتىلدىسى بولعان كىسى. ونىڭ تاپقىرلىعى مەن تالانتىنا رازى بولعان اباي ۇنەمى قاسىنان تاستاماي ەرتىپ جۇرگەن دەسەدى. ايتپەسە، سول داۋىردە اتى شىعىپ، اتاعى اسپانداپ تۇرعان اعا سۇلتاننىڭ ۇلىنا ەرەتىن كىسى تابىلماي قالدى دەيسىز بە؟ بارىنە ونىڭ ادالدىعى مەن ايبىندى اقىندىعى جاۋاپ بەرىپ تۇر.
ادەبيەت • 22 تامىز، 2022
قوعامدى سىلكىندىرگەن شىعارمالار
شىندىعىندا كىتاپ وقۋ تەك ءلاززات الۋ عانا ەمەس: سان عاسىرلاردىڭ سىرىن شەرتەتىن كىتاپتار ءبىزدىڭ سانامىزعا تەرەڭ اسەر ەتىپ، سىرتقى الەمگە كوزىمىزدى اشادى، كەيدە ءتىپتى جاقسى كىتاپتار الەۋمەتتىك وزگەرىستەردىڭ كاتاليزاتورى رەتىندە ارەكەت ەتەدى. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم ۇجىمىنىڭ سايتى قوعامدى وزگەرتكەن تاڭداۋلى رومانداردىڭ اتىن اتادى. ءبىز سولاردىڭ ۇشەۋىنە توقتالا كەتەيىك.
ادەبيەت • 21 تامىز، 2022
قۇبىلمالى الەم: قاعاز كىتاپتىڭ تاعدىرى
الەم كوز الدىمىزدا ءسات سايىن وزگەرىپ جاتىر. بۇگىنگى جاڭالىق ەرتەڭ ەسكىرۋى مۇمكىن. ءتىپتى مينۋتتار اراسىنداعى ۇنسىزدىكتەر ۇلى دۇبىرگە اينالىپ، ءوز جۇلدىزىن جاعىپ جاتىر. كەيدە ادامنىڭ قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى قانداي، بۇل ءۇشىن قاي كەزدە ەسەپ بەرۋى كەرەك دەگەن سانسىز سۇراقتارعا شىرمالاسىڭ دا قالاسىڭ. كەيبىرى جاۋابىن ءوزى بەرەدى، ال كەيبىرى ماڭگى جاۋاپسىز. ال ۇلتتىڭ، قوعامنىڭ اشىق ويلى زيالىسى، ءسوز ۇستارلارى سانالاتىن قالامگەرلەردىڭ مىندەتى قانداي؟ وعان ولاردىڭ قالامىنان تۋعان كىتاپتار جاۋاپ بەرە الا ما؟ وسىندايدا كورنەكتى جازۋشى ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ «ادامدى ادام ەتكەن – كىتاپ، ادامزات ەتكەن – كىتاپحانا» دەگەن ءپالسافاسى ەسكە تۇسەدى. شىنىمەن دە ادامزاتتىڭ قازىرگى جەتىستىكتەرىنە جەتۋىنە، سانالى قوعام قۇرۋىنا كىتاپتىڭ اتقارعان ءرولى ايرىقشا. وسى دوڭگەلەك ۇستەلدە «قازىرگى جانە بولاشاقتاعى قاعاز كىتاپتاردىڭ تاعدىرى قانداي؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەدىك. سۇحباتقا كنۋت ودەگارد (اقىن، نورۆەگيا)، قۋانىش جيەنباي (جازۋشى، قازاقستان)، تانەر مۋرات (اۋدارماشى، ادەبيەتتانۋشى، رۋمىنيا)، ايدا ەگەمبەرديەۆا (اقىن، قىرعىزستان) قاتىسىپ، پايىمدى پىكىرلەرىمەن ءبولىستى.
ادەبيەت • 18 تامىز، 2022
ءۇش جىل بۇرىن حارۋكي مۋراكاميدىڭ «نورۆەگ ورمانى» اتتى رومانىن وقىدىم. «مەن قۇمىرسقالاردىڭ جاڭبىرلى كۇندەرى نە ىستەيتىنىن بىلگىم كەلەدى». وسى سياقتى قىزىقتى سويلەمدەر مۋراكاميدىڭ بۇل رومانىندا كوپ كەزدەسەدى. قاراپايىم بولعانىمەن، ويلاندىرادى. ءبىز قازىر كىتاپ تۋرالى ايتاتىن بولساق، ادەتتە «ەسكى مەكتەپ» وكىلدەرىن ەسكە الىپ جاتامىز، مىسالى، تولستويدى، حەمينگۋەيدى، فيتسدجەرالدتى تىزبەلەي بەرەمىز. بىراق مۋراكامي ارقاشان وقىرمانعا قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىن اۆتور ەكەنىن دە جاسىرماعان ءجون.
كينو • 18 تامىز، 2022
الاش ارىستارىنىڭ ءومىرى مەن ونەگەسى جايلى ىزدەنۋ، ولاردىڭ ۇستانعان جولىن، تۇلعالىق ەرەكشەلىگىن وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ۇيالاتۋ – بۇگىنگى ءبىزدىڭ پارىزىمىز. ولاردىڭ جان دۇنيەسى، دۇنيەگە، ورتاعا، سول كەزدەگى ساياساتقا كوزقاراسى تۋرالى تەرەڭىرەك تولعانۋعا بولادى. «قايتسەك قازاقتى وياتامىز، وزگەلەرمەن تەرەزەسى تەڭ ۇلت قىلامىز؟» دەپ كۇرەسكەن سالماقتى ويدىڭ، ادال ەڭبەكتىڭ ادامدارى، انىعىن ايتقاندا، الاش ارىستارىنىڭ ەسىمى قازاقتىڭ جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالاتىنى ءشۇباسىز.
ادەبيەت • 18 تامىز، 2022
تۇرسىنبەك كاكىشەۆ – ەسىمى قازاق ادەبيەتىندە ماڭگى قالعان تۇلعا. ول ۇلت ادەبيەتى ءۇشىن وشپەس قىزمەت ەتىپ كەتتى. بۇگىنگى ادەبيەتتە جۇرگەن زيالىلاردىڭ كوبى كاكىشەۆ مەكتەبىنەن وتكەندەرى شىندىق. ونىڭ ۇلت ادەبيەتى مەن رۋحانياتى ءۇشىن ىستەگەن ەڭبەكتەرى بۇگىنگى ۇرپاق ءۇشىن اسىل مۇرالاردىڭ ءبىرى بولماق.
ادەبيەت • 16 تامىز، 2022
كەنيا جازۋشىسى نگۋگي ۋاتيڭگونىڭ پاسپورتىنا اينالعان شىعارماسىنىڭ ءبىرى «جىلاما، بالاقاي» اتتى رومان. بۇل جازۋشىنىڭ تىرناقالدى تۋىندىسى، اتالعان شىعارما سوناۋ 1964 جىلى باسپادان شىققاننان كەيىن وقىرماننىڭ قولىنان ءالى تۇسكەن جوق. ادەبيەتتانۋشىلار بۇل روماندى اعىلشىن تىلىنە اۋدارىلعان شىعىس افريكالىق تۇڭعىش كىتاپ رەتىندە باعالايدى. جازۋشى وسى شىعارماسىندا افريكالىقتار مەن كولونيالىق كەنياعا قونىستانعان اق ناسىلدىلەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى، تۇرمىستىق ءھام ۇلتتىق ارازدىقتى، ولاردىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن جەككورۋ، كەكتەنۋ سەزىمدەرىن ءسوز ەتە وتىرىپ، شىنايى وقيعالاردى، ياعني كەنيا جەرىندە بولعان ءارتۇرلى قاقتىعىستاردى تىلگە تيەك ەتەدى. سول ءۇشىن ءبىز ونىڭ ءار شىعارماسىندا شىندىقتىڭ ءوزى سويلەيدى دەگىمىز كەلەدى.
ونەر • 14 تامىز، 2022
قازاقستاننىڭ حالىق سۋرەتشىسى ءابىلحان قاستەەۆتىڭ ءومىرى ءتۇرلى كەزەڭدەردەن تۇرادى، سول ءۇشىن ونىڭ شىعارماشىلىعى دا ءار ۋاقىتتىڭ ايناسى ىسپەتتى. 1919 جىلى ونىڭ وتباسى جاركەنتكە كوشەدى. انە سول كەزدە بولاشاق سۋرەتشى ءوزىنىڭ العاشقى كارتينالارىن سالىپ، ەرتەڭگە ۇلكەن ۇمىتپەن قارايدى. ول ءۇشىن سۋرەت ءمىنسىز الەم، ال الەم كەرەمەت سۋرەت سياقتى ەلەستەگەن بولسا كەرەك. قوعامدىق قۇبىلىستار، كەزدەسكەن قيىنشىلىقتار، ءارتۇرلى ساياسي جۇيەلەر قىلقالام الدىندا ەش قاۋقارسىز ەكەنىن سەزىنگەن ءابىلحان ماڭگىلىك ونەر اسپانىندا جارقىراپ تۇراتىن تۋىندى سالۋعا اۋەستەنگەنىن ونىڭ ءار تيپتەگى ەڭبەكتەرىنەن كورە الامىز.
ادەبيەت • 11 تامىز، 2022
اۋەزوۆتىڭ شىڭجاڭداعى شاكىرتتەرى
قازاق ادەبيەتىن ايدىندى كولگە، تولقىنى جاعانى ۇرعان تەڭىزگە تەڭەسەك، وندا شەتەلدەگى قازاق ادەبيەتىن سول تەڭىزگە قۇيار بۇلاق دەپ تۇسىنگەن ءجون سياقتى. تابيعات زاڭدىلىعى بويىنشا تەڭىز بەن بۇلاقتار ءبىر-ءبىرىن تولىقتىرىپ وتىرادى. ال قازاق ادەبيەتى مەن شەتەلدەگى قازاق ادەبيەتى دە انە سونداي ءبىر تۇتاس زاڭدىلىققا يە. بىرىنەن ءبىرى ءنار الىپ، كەمەلدەنىپ، بىرىنە ءبىرى يەك ارتادى، سۇيەنەدى. شىنى كەرەك، شەكارا سىرتىنداعى قازاق ادەبيەتىنە ابايدىڭ، الاش ارىستارىنىڭ اسەرى بولعانىن ماقتانىشپەن ايتا الامىز. نە جازسا دا، كوركەمدىكتەن اينىماي، قازاق ءتىلىنىڭ شۇرايلىلىعىن ساقتاپ، وقىرمانىنا ءسوز مايەگىن سىيلاعان قانداس جازۋشىلاردىڭ جازعان توم-توم كىتاپتارىنىڭ كەيبىرى قازاق وقىرماندارىنا جەتپەي جاتقانى دا شىندىق. سول ءۇشىن قانى ءبىر قازاق بالاسى سىزىقتىڭ ار جاعىنداعى اعايىننىڭ نە جازىپ، نە تولعانعانىنان كەيدە حابارسىز قالىپ جاتاتىن جايى بار. شىڭجاڭداعى قازاق قالامگەرلەرىنە پوەزيادا ابايدىڭ، مۇقاعالي، جۇمەكەن، ايبەرگەنوۆتەردىڭ اسەرى بولسا، ال پروزادا ولار مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءستيلىن ودان ءارى جاڭعىرتتى، شاكىرتتىك جولىن ۇستاندى. سول ءتىزىمنىڭ باسىندا ماعاز رازدان، ورازحان احمەت، جۇماباي ءبىلال سياقتى قالامى جۇيرىك، ويى ۇشقىر پروزاشىلار بار.
ونلاين 
