دۇيسەنالى الىماقىن«Egemen Qazaqstan»
160 ماتەريال تابىلدى

الەم • 02 مامىر، 2023

ۆاشينگتونداعى اباي ورتالىعى

جۋىق جىلداردان بەرى شەتەلدە قازاق مادەنيەتى ورتالىقتارى اشىلىپ، سول ارقىلى ەلىمىزدىڭ مادەنيەتى مەن ادەبيەتىن، سالت-ءداستۇرىن وزگە ەلدەرگە ناسيحاتتاۋ، تانىستىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ كەلەدى.

قوعام • 30 ءساۋىر، 2023

قىزىلجاردىڭ اسىل قازىناسى

قاداۋ-قاداۋ عاسىرلاردان بەرى ساقتالعان حالقىمىزدىڭ رۋحاني مۇراسى اتادان بالاعا جالعاسىپ كەلەدى. قاي داۋىردە بولسىن، ۇلتىمىزدىڭ وزىنە عانا ءتان سالت-ءداستۇرى مەن رۋحاني قازىناسى تاربيەلىك ماڭىزىن جويعانى جوق. سول ءۇشىن دە ونى ءبىز بۇگىنگى كۇندە ارنايى عىلىم رەتىندە زەرتتەپ، ۇرپاقتار ساناسىنا ءسىڭىرۋىمىز – كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەنىڭ ءبىرى. ءبىز ءۇشىن سالت-ءداستۇر بايلىق، سارقىلماس مۇرا ەسەبىندە.

سۇحبات • 26 ءساۋىر، 2023

تۇپنۇسقادان تارجىمە – ۋاقىت تالابى

ادەبيەت پەن رۋحانياتتىڭ دامۋى ءۇشىن اۋدارمانىڭ، ونىڭ ىشىندە تۇپنۇسقادان اۋدارۋدىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. ءبىز سول ارقىلى وزگە وزىق ەلدەردىڭ ادەبيەتىندە قانداي جاڭالىقتار مەن وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن، ولاردىڭ قالامگەرلەرى قانداي جاقسى تۋىندىلار جازعانىن وقىپ، ساراپتاپ، سانادا سالماقتاي الامىز. قازىر بىزدە تۇپنۇسقادان اۋداراتىندار بار ما، ولار نە ءبىتىرىپ جاتىر دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەۋ ءۇشىن وسى سالادا ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن اۋدارماشىلاردى سوزگە تارتتىق. كەزەكتى دوڭگەلەك ۇستەلىمىزگە اۋدارماشىلار – ماقسات دۇيىسماعامبەت (ورىس تىلىنەن اۋدارماشى)، روزا مۇساباەۆا (نەمىس تىلىنەن اۋدار­ماشى)، دوسىم زىكىريا (تۇرىك تىلىنەن اۋدارماشى)، دينارا مازەن (اعىلشىن تىلىنەن اۋدارماشى)، شولپان قىزايباەۆا (نەمىس تىلىنەن اۋدارماشى) قاتىسىپ وتىر.

ءوندىرىس • 26 ءساۋىر، 2023

تسيفرلىق تاڭبالاۋ: اياقكيىم باعاسى قىمباتتاعان جوق

2023 جىلعى 1 ساۋىردەن باستاپ اياقكيىمدى تاڭبالاۋ جانە قادا­عالاۋ ەرەجەلەرى تولىق كۇشىنە ەندى. وسى كەزەڭدە ەلىمىزدە تاڭبا­لانعان اياقكيىم كولەمى 257 پايىزعا ءوستى. كاسىپكەرلەر تاڭبا­لاۋدىڭ ەنگىزىلۋى تاۋار باعاسىنىڭ وسۋىنە اسەر ەتپەگەنىن اتاپ ءوتتى.

ادەبيەت • 25 ءساۋىر، 2023

شاحانوۆ شىڭجاڭعا بارعاندا...

وتكەن كۇندەرگە قايىرىلا قارا­ساق، ءبارى – نوستالگيا. مەن 2008 جىلى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ ماڭىندا ورنا­لاسقان سانجى دەيتىن شاھارداعى ۋني­ۆەر­سيتەتتە ستۋدەنتپىن. «مۇحتار شاحانوۆ شىڭجاڭعا كەلەدى ەكەن» دەگەن حابار تاراعالى ءبىز كۇن ساناي باس­تادىق. ماقساتىمىز – شاحانوۆتى ءوز كوزى­مىزبەن كورۋ. سەبەبى، ول كەزدە قىتاي قازاقتارى اراسىندا اباي مەن مۇقاعالي ماقاتاەۆتان كەيىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ ولەڭدەرى كوپ وقىلدى.

حالىق • 24 ءساۋىر، 2023

انا ءتىلى، «اباي جولى» جانە الينا

ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشالارىنىڭ ماڭدايىنا «قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاۋشى» دەپ بادىرايتىپ جازىپ قويىپتى. وزىمەن سويلەستىك. «تەگىم – كورەي، ۇلتىم – نەمىس، ءتىلىم مەن رۋحىم – قازاق»، دەپ جاۋاپ بەردى. سوسىن ونىڭ ونلاين ساباقتارى تۋرالى بەينەماتەريالداردى اقتارىپ كوردىك، مەملەكەتتىك ءتىلدى وزگەشە مەتوديكامەن ۇيرەتىپ ءجۇر ەكەن.

ادەبيەت • 20 ءساۋىر، 2023

اسپان پاراعىنا جازىلعان جىرلار

جاقسى ولەڭدەردىڭ ءبارى «مەنى وقى» دەپ وزىنە شاقىرىپ تۇرادى. بىراق «ايقايلاپ» اينالاسىنا جار سالمايتىنى تاعى بار. بۇل – شىندىق. جارتى الەم جارىسا وقىپ، ءتىپتى جاتتاپ العان پوەزيالىق شىعارمالاردىڭ كوبى وسى باعىتتى ۇستانادى. پوەزيانىڭ ونەر اتاۋلىنىڭ تۇنىق باستاۋى ەكەنى دە – مويىندالعان ءپاتۋا. سول ءۇشىن دە اتاقتى مارتين حايدەگگەر: «سايىپ كەلگەندە ونەر بىتكەننىڭ ءبارىنىڭ وزەگىندە پوەزيا جاتىر»، دەپ اتالعان ونەردىڭ دارەجەسىن اسپانداتادى.

تاريح • 18 ءساۋىر، 2023

ورازبايدىڭ نەمەرەسى

ءيىسى قازاقتىڭ ساناسىندا «اباي­دى­ ساباعان» دەگەن اڭىزبەن قالعان وراز­باي اققۇل ۇلىنىڭ نەمەرەسى كىم­ بولعانىن بۇل كۇنى بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ­ بىلمەس. ء«بىرىنشى قۇدايىما، ەكىن­شى شۇنايىما سەنەمىن» دەپ ءۇش مىڭ­ جىلقىسى ورىسىندە جۋساعان جو­مارت ورازبايدى ۇلى جازۋشى­ مۇح­تار اۋەزوۆ ءوزىنىڭ «اباي جولى» ەپو­­پەيا­سىندا: – اسقان ەكەن قۇنان­باي بالاسى. ءتىپتى مۇنداي قورلىق­تى­ قۇنانباي دا كورسەتكەن جوق. تەگى­، ءبىزدىڭ ءوزىمىز بۇلاردى بۇزىپ بول­عان ەكەنبىز. قۇدايىن ۇمىتقان ەكەن­ مىنا قۇنانبايلار. تاپ وسى جولى­ تۇياق سەرىپپەسەك، ءبارىمىزدى دە اتا­نىڭ ارۋاعى اتسىن! يت بولايىق، ەندى­ قىبىرلاماساق! – دەپ ورازباي جال­عىز كوزىن جالتىلداتىپ، اينالا­ قاراپ، قانىن ىشىنە تارتىپ سويلەدى، دەپ سۋرەتتەيدى. سونىمەن بىرگە ەل اۋزىندا دا ورازباي تۋرالى اڭىزعا بەرگىسىز اڭگىمەلەر وتە كوپ ايتىلادى.

قوعام • 12 ءساۋىر، 2023

جاپون تۇتقىندارىن زەرتتەۋشى

1992 جىلى ەلىمىزگە قوناققا كەلگەن جاپون ءپرينتسى تاكەمۋرا قازاقستان پرەزيدەنتىنەن جاپون تۇتقىندارىنىڭ قازاق دالاسىندا قالعان قابىرلەرى تۋرالى دەرەكتەردى سۇرايدى. سول كەزدە اسكەري تاريحشى اسقان­بەك ساپار ۇلىن كەزدەسۋگە شاقىرادى. تاريحشى جاپون ەلىنىڭ قازاق توپى­راعىنداعى اسكەري تۇتقىندارىنىڭ قابىرىن ىزدەستىرىپ تاۋىپ بەرۋگە ءسوز بەرەدى. سوعىس ارداگەرى، اسكەري تاريحشى اسقانبەك ساپار ۇلى «قازاق جەرىندەگى جاپون بەيىتتەرى» اتتى كىتاپ جازىپ، جاپون ەلىنىڭ زيالىلارى مەن تۋىس-تۋعاندارىنىڭ قابىرىن ىزدەپ الەككە تۇسكەن جاپوندىقتارعا ءۇمىت وتىن سىيلاپ ەدى.

عىلىم • 11 ءساۋىر، 2023

45 ءتۇرلى ءدارى ويلاپ تاپقان

عىلىمعا ىجداعاتتىلىق كەرەك دەگەندى ءجيى ايتامىز. ال سول تاجىريبەنى باسىنان وتكىزگەن عالىمنىڭ ءبىرى مارقۇم سۇلۋكەن راحماديەۆا ەدى. ول وتاندىق فارماتسەۆتيكانى دامىتۋعا زور ەڭبەك سىڭىرگەن ەدى. ءبىر ءوزى 45 ءتۇرلى ءدارى جاساپ شىقتى.