ادەبيەت • 03 ءساۋىر، 2022
تالانتتاردى زامان تۋدىرادى دەگەن تۇجىرىمنىڭ ومىرگە كەلگەنىنە دە بىرنەشە عاسىر بولدى، ارينە، وسى ءسوزدىڭ ءتۇپ توركىنى تىم ارىدا جاتقانى شىندىق. ماعجانشا ايتقاندا «تولقىننان تولقىن تۋىپ» قازىرگى ادەبيەت سانسىز تالانتتاردىڭ شىعارماشىلىعىمەن تولىقتى. ولاردىڭ سەلدەي شابىتى زاماننىڭ اعىسىنا، ۋاقىتتىڭ سىنىنا ءدوپ كەلدى. قاي زامان ءۇشىن تالانتتىڭ قادىرىن تالانتتى ادامدار عانا مويىنداعان. سول ءۇشىن دە ولار ءبىر-بىرىنە جۋىق ءجۇردى، ۇندەس، سىرلاس بولا ءبىلدى. ءبىز اڭىز قىلىپ ايتىپ جۇرگەن كەشەگى «جوعالعان ۇرپاق» وكىلدەرى، مىنە، وسى ءسوزىمىزدىڭ ايعاعى. ال بۇگىن ءبىز قازاق ادەبيەتىندەگى تالانتتىلاردىڭ ءبىر-ءبىرىن باعالاۋ، انىعىراق ايتقاندا، اعا بۋىننىڭ سوڭىنان ەرگەن بۋىنعا كوز قىرىن سالۋى تۋرالى سويلەمەكپىز.
تاريح • 03 ءساۋىر، 2022
سان عاسىرلىق تاريحىن تاڭبالى تاستارعا قاشاپ، ۇشان-تەڭىز رۋحاني بايلىعىمەن ساحارا مادەنيەتىن قالىپتاستىرعان بابالارىمىز سول داۋىردە ۇرپاقتارىنا اماناتتاعان مادەني قۇندىلىقتارىنىڭ باسىم بولىگىن جىلقىعا قاتىستى ەتىپ شىعارعان. بۇل سوزىمىزگە «الا كوز اتتىڭ ءجۇرىسى»، «اقتابان»، «اقتاڭگەر»، «ماڭماڭگەر»، «سالكۇرەڭ»، «قوس كۇرەڭ» سياقتى ءان-كۇيلەر دالەل بولا الادى. بۇل تۋىندىلاردىڭ قاي-قايسىسى دا وزىندىك ۇلتتىق ەرەكشەلىككە يە، قازاقتىڭ تۇرمىس-سالتىمەن ەتەنە بايلانىسىپ، ىستىق ىقىلاسپەن ومىرگە كەلگەن شىعارمالار. بۇل تىزىمگە قازىر ەل اراسىندا داۋعا ىلىگىپ جۇرگەن «قارا جورعا» ءبيىن دە قوسۋعا بولادى.
قوعام • 01 ءساۋىر، 2022
قالالارداعى الدە ءبىر تانىستىڭ، كوڭىلى جاقىن اعانىڭ نەمەسە ءمالىم شەندىنىڭ ۇيىنە بارا قالساڭىز، مۇمكىن ونىڭ ءۇيىنىڭ تورىنەن، جەكە كابينەتىنەن لىقسىعان كىتاپ تولى سورەنى بايقايسىز. ەگەر ول كىتاپ وقيتىن نەمەسە سوعان بەيىمى بار بىرەۋ بولسا. وقۋ مەن وقىماۋ تۋرالى قاراما-قايشىلىق مىنە وسى ارادان باستالادى.
ادەبيەت • 31 ناۋرىز، 2022
شىنى كەرەك، قازاق وقىرماندارى قىتاي جازۋشىسى مو ياندى كوپ بىلە بەرمەيدى. بىراق ونىڭ ەسىمى ەۋروپا مەن باتىسقا جاقسى تانىس. ادەبيەتكە ون ءبىر رومان، التى اڭگىمەلەر جيناعىن بەرگەن ول – قازىرگى قىتاي ادەبيەتى مەن الەم ادەبيەتىندە ەسىمى ءجيى اتالاتىن جازۋشىلاردىڭ ءبىرى. اتاعىن شىعارۋعا ق ۇلىقسىزدىق تانىتىپ، ءۇن-ءتۇنسىز ەڭبەكتەنگەن وسى ءبىر قالام يەسىنىڭ اتىن نوبەل سىيلىعى ءبىر كۇندە عانا كۇللى الەمگە تانىمال ەتتى. 2012 جىلى وعان نوبەل اكادەمياسى شىعارماشىلىعىندا رەاليزم مەن حالىق ەرتەگىلەرىن، تاريحتى جانە قازىرگى زاماندى تىعىز بايلانىستىرا العانى ءۇشىن اتالعان الپاۋىت سىيلىقتى ۇستاتتى. باتىس وقىرمانى ونى سوناۋ 1987-جىلداردان باستاپ «قىزىل گاۋلياڭ» اتتى رومانى ارقىلى جاقسى بىلەتىن.
ادەبيەت • 29 ناۋرىز، 2022
جۋىقتا سەمەيدەگى اباي مۋزەيىنە بارعانىمدا، ول جەردەن حاكىمنىڭ جازۋ ۇستەلىن كوردىم، كەشەگى كۇننىڭ كوزىندەي بولعان قوڭىر ۇستەل ء«بارىن مەن بىلەمىن» دەگەندەي كوزگە وتتاي باسىلادى. كورگەن ادامنىڭ ويىنا وي قوسىپ، وتكەن داۋىرگە جەتەلەيدى. كلاسسيك جازۋشىمىز عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «سوقىر كورەتىندەي، ساڭىراۋ ەستيتىندەي ەتىپ جاز» دەگەن ءسوزى وسىندايدا ەسكە ورالادى. شىعارماشىل ادامدار ءۇشىن قاعاز بەن قالام قانداي قاجەتتى بولسا، جازۋ ۇستەلى دە سونداي كەرەكتى.
سۇحبات • 28 ناۋرىز، 2022
نۇريلا وزتۇرىك: مۇستافانى ماڭگى ساعىنامىن
قازاق ونەرىنىڭ كوكجيەگىنەن جارىق جۇلدىزداي اعىپ تۇسكەن مۇستافا وزتۇرىكتىڭ ەسىمى بۇل كۇندەرى ەلگە تانىمال. سپورتتاعى ول سالعان جول وزىندىك دارالىعىمەن جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى. وزتۇرىكتىڭ جارى نۇريلا قازىر گەرمانيادا تۇرادى. ءساتى ءتۇسىپ سول كىسىمەن سۇحباتتاسقان ەدىك.
تاريح • 20 ناۋرىز، 2022
ماو تسزەدۋنعا قوبىز سىيلاعان قازاق
ەلىنە ەڭبەك ەتىپ، ۇلەس قوسۋدى ويلاعان ءار تۇلعا وزىنشە ءبىر الەم جاساپ، ارتىنا مۇرا قالدىرادى. قامار قاسىموۆ پەن قازاقتىڭ قارا دومبىراسى ەگىز ۇعىم رەتىندە ايتىلادى. بۇعان سەبەپ ونىڭ ءوز قولىمەن دومبىرا جاساپ، ونىڭ قايتا جاڭعىرۋىنا، ۇلى تۇلعالى مادەنيەت قايراتكەرلەرىنىڭ ول جاساعان دومبىرامەن ەل الدىندا اسقاقتاتا ءان سالىپ، ونەر كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە ۇلەس قوسۋى. قامار قاسىموۆتىڭ اتى اتالسا، ول جاساعان دومبىرالار تۋرالى ءجيى ايتىلادى. ايتاتىن دا ءجونى بار، ونىڭ قولىنان شىققان دومبىرالار يەسىن تاۋىپ، قازاق مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزگەنى شىندىق.
ادەبيەت • 15 ناۋرىز، 2022
جاستىق شاقتا وقيتىن ءتورت كىتاپ
قازىر وقيتىن كىتاپتاردىڭ سانى الۋان. ونىڭ بايىبىنا بارىپ، نە بەرەتىنىن اڭداپ بارىپ وقىماساڭ، ۋاقىتىڭ زايا كەتۋى دە مۇمكىن. سوندىقتان وسى قاتەلىكتىڭ بولماۋى ءۇشىن جىل سايىن الەمدىك ادەبي باسىلىمدار وقىرماندارعا جاقسى كىتاپتاردى سارالاپ، ونىڭ ارقاۋى تۋرالى، پايداسى جونىندە ءسوز قوزعاپ وتىرادى. سول تىزىمنەن تۇسپەي، ۇدايى وقىرماندارعا، اسىرەسە جاستىق شاقتاعى وقىرماندارعا ۇسىنىلعان الەم ادەبيەتىنىڭ مىنا ءتورت شىعارماسىن وقىپ كورەلىك.
رۋحانيات • 14 ناۋرىز، 2022
سالت-ءداستۇردىڭ قايماعى بۇزىلماعان قازاقى اۋىلداردا بىزگە، قالا بەردى ءبىزدىڭ ۇلتقا قاتىستى نە ءبىر اڭگىمەلەر بار. ونى قازىرگى قالا جاعالاعان ۇرپاققا ايتساڭ، اڭىز نەمەسە وتىرىك رەتىندە قابىلداۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ اۋىلدا شويبان دەگەن كىسى بولدى. جارىقتىق، جىلقى دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن. ءار داۋلەتتى اۋلەتتىڭ ەسىگىندە ءجۇرىپ، مالىن باعىپ، وتىنىن جارىپ كۇنەلتەتىن شويبان ءۇشىن وعان مىنىسكە ءبىر جاقسى ات بەرسەڭ جەتكىلىكتى. ءتىپتى ول جىلقىسى ازداۋ بايدىڭ مالىن باقپايمىن دەپ «الەك» سالاتىن دا بولعان. اۋىل بولعاسىن، توي-توكىنى، ءولىم-ءجىتىمى بولادى، سوندا شويبان ماماعاشتاردا قاز-قاتار بايلانىپ تۇرعان اتتاردىڭ قاسىنا بارىپ، كادىمگى كۇرەڭباي سىنشى سياقتى ءار اتتى وزىنشە سىنايدى، كەيدە ولارعا «مىناۋ ناعىز جەل تابان ەكەن»، ء«اي، مىناۋ قويدىڭ اتى»، «بۇل جانۋار بابىن تاپپاي قور بولىپ ءجۇر» دەپ «اتتەگەن-ايلارىن» ايتىپ، كوڭىلىن قۇلازىتاتىن. ول ءۇشىن جىلقىنى كورۋ – باقىتتى ءومىردى كورۋ سياقتى سەزىلەتىن.
رۋحانيات • 07 ناۋرىز، 2022
القيسسا، سىزدەرگە ءبىر بايدىڭ قىزى تۋرالى ايتسام دەيمىن. ول بۇلا وسكەنىمەن، جاسىنان ونەرگە، عىلىمعا اڭسارى اۋعان، وڭى مەن سولىن ەرتە تانىعان، ءتىپتى قارشادايىنان ەۋروپا مادەنيەتىمەن سۋسىنداعان، ەسەيە كەلە تۋعان ەلىنىڭ ونەرىنە ەرەكشە ۇلەس قوسقان قارلىعاشتاردىڭ ءبىرى بولدى.
