شەتەلدىك كولىكتى زاڭداستىرۋدىڭ شارتى

پرەزيدەنتتىڭ سىن-ەسكەرتپەسىنەن كەيىن بۇل باعىتتا سەڭ قوزعالعان سياقتى. كەشە ورتالىق كوممۋنيكاتسيا­لار قىز­مەتىندە اتالعان ماسەلە بويىنشا ارنايى جيىن ۇيىمداستىرىلىپ، ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى يگور لەپەحا جۋرناليستەردىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەردى. ول ەلىمىزگە 2022 جىلدىڭ 1 قىر­كۇيەگىنە دەيىن اكەلىنگەن شەتەلدىك اۆتو­كولىكتەردى بىرجولعى زاڭداستىرۋ بيىل 23 قاڭتاردا باستالاتىنىن مالىمدەدى. اۆتوكولىكتەردى باستاپقى مەملەكەتتىك تىركەۋ ءۇشىن
200 مىڭ تەڭگە الىم تولەۋ قاجەت.

ەستەرىڭىزگە سالساق، ۇكىمەت بيىل 11 قاڭ­­تاردا قازاقستان اۋماعىنا 2022 جىلعى 1 قىركۇيەككە دەيىن اكەلىنگەن كولىكتەردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىن باستاپقى تىركەگەنى ءۇشىن الىم مول­شەر­لەمەسىن قولدانۋدىڭ جانە وسىنداي كولىكتەردى اكەلۋدى جۇزەگە اسىرعان جەكە تۇلعالاردى وندىرۋشىلەردىڭ (يم­پورتتاۋشىلاردىڭ) كەڭەيتىلگەن مىن­دەتتەمەلەرىنەن بوساتۋدىڭ قاعي­دالارىن، شارتتارى مەن مەرزىمدەرىن بە­كىتكەن بولاتىن. «ەرەجەلەر العاشقى رەسمي جاريالانعان كۇننەن كەيىن كۇنتىز­بە­لىك ون كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەن­گىزى­لەدى. سايكەسىنشە، 2023 جىلدىڭ 23 قاڭ­تارىندا (دۇيسەنبىدە) كۇشىنە ەنەدى جانە سول كۇننەن باستاپ ءبىز شەتەلدىك اۆتوكولىكتەردى زاڭداستىرۋعا كىرىسەمىز»، دەدى ي.لەپەحا.

شەتەلدىك كولىكتەرگە قويىلاتىن تالاپتار: ەلگە 2022 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنە دەيىن اكەلىنۋى كەرەك; ىزدەۋدە بولماۋى شارت; باسقا مەملەكەتتە بۇرىنعى تىركەل­گەن جەرى بويىنشا ەسەپتەن شىعا­رىل­ۋى قاجەت; كەدەندىك تازارتۋدان ءوتۋى ءتيىس. ەرەجەلەر 2023 جىلدىڭ 1 شىل­­دە­سىنە دەيىن كۇشىندە بولادى جانە جەڭىل اۆتوكولىكتەرگە، شاعىن، ورتا اۆتو­بۋس­تار­عا (تولىق سالماعى 5 تونناعا دە­يىن) جانە شاعىن جۇك اۆتوكولىكتەرىنە (تو­لىق سالماعى 3،5 تونناعا دەيىن)، ونىڭ ىشىندە ءرۋلى وڭ جاقتا ور­نا­لاس­قان كولىكتەرگە قولدانىلادى. تىر­كە­لە­­­تىن شەتەلدىك اۆتوكولىكتەرگە «جا­سىنا» جانە ەكولوگيالىق سىنىبىنا تا­لاپتار قويىلمايدى. زاڭداس­تى­رۋعا ءوتى­نىشتى «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالى نەمەسە ارنايى حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنا جەكە جۇگىنۋ ارقىلى بەرۋگە بولادى. مامان­دان­دى­رىلعان حقكو-لاردا ارنايى سەكتور­لار ۇيىمداستىرىلادى. ولار تەك اۆتو­موبيل­دەر­دى زاڭداستىرۋعا قۇجات قابىلدايدى. ياعني تەمىر تۇل­پار يەلەرى حالىققا قىز­مەت كورسەتۋ ورتا­لىقتارىندا وزگە قىز­مەت الۋشىلارمەن بىرگە كەزەك كۇتىپ وتىر­ماي، ۋاقىتتارىن ۇنەمدەي الا­دى. كولىك يەسى 4 قۇجاتتى ۇسىنۋى كەرەك: ءوتى­نىش; ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ جەكە باسىن كۋا­لاندىراتىن قۇجات (جەكە باسىن ساي­كەس­تەندىرۋ ءۇشىن); كولىك قۇرالىنىڭ پاسپورتى جانە (نەمەسە) كولىك قۇرالىن تىركەۋ تۋرالى كۋالىك; كولىك قۇرالىنا مەنشىك قۇقىعىن راستايتىن قۇجات (ولار­عا: وسى م ۇلىكتى ساتىپ الۋ-ساتۋ، ايىرباستاۋ، سىيعا تارتۋ نەمەسە يەلىكتەن شى­عارۋ تۋرالى وزگە دە مامىلە شارتتارى، مۇرا­گەرلىك قۇقىعى تۋرالى كۋالىك جاتادى. بۇل رەتتە، ازاماتتىق زاڭناماعا ساي­كەس بەرىلگەن سەنىمحات، ەگەر مۇنداي قۇ­قىق سەنىمحاتپەن بەرىلگەن جاعدايدا، كولىك قۇرالىنا مەن­شىك قۇقىعىن ءۇشىنشى تۇلعاعا بەرۋ ءۇشىن نەگىز بولىپ تابىلادى).

– ءوتىنىش پەن قۇجاتتاردى تاپسىر­عان­نان كەيىن كولىك قۇرالى ارنايى حقكو جانىنداعى تەكسەرۋ پۋنكىتىنە نو­مىر­لىك اگرەگاتتاردى سالىستىرۋ ءۇشىن ۇسى­نىلادى. سالىستىرۋدى ىشكى ىستەر ور­گان­دارىنىڭ ساراپشى-كريميناليسى جۇرگىزەدى (ازاماتتار اعىنى ۇلعايعان كەزدە ولاردىڭ سانىن كوبەيتەمىز). ەكى كۇنگە دەيىنگى مەرزىمدە سالىستىرىپ تەك­سەرۋدەن وتكەننەن كەيىن ءبىز شەشىم شىعارۋىمىز كەرەك. ياعني، كولىك قۇرالى زاڭداستىرۋعا جاتاتىنى نەمەسە جاتپايتىنى انىق­تالادى. كورسەتىلگەن مەرزىم ىشىندە كولىك قۇرالى قاعيدالاردا بەكىتىلگەن تا­لاپ­تاردىڭ سايكەستىگىنە، ياعني 2022 جىلعى 1 قىركۇيەككە دەيىن ەلگە اكەلۋ، ىزدەس­تىرۋدە بولۋ، كەدەندىك تازارتۋدان ءوتۋ، سوڭعى تىركەلگەن جەرى بويىنشا ەسەپتەن شىعارۋ مانىنە تەكسەرىلەتىن بولادى.

كىرۋ كۇنى ۇقك شەكارا قىزمەتىنىڭ نەمەسە مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارىنىڭ دەرەكقورلارى بويىنشا ايقىندالادى، بۇگىندە بۇل ۇدەرىس تولىعىمەن اۆتومات­تان­دىرىلعان جانە اۆتوموبيل شەكاراسىنان ءوتۋدى ەسەپكە الۋ ونىڭ كودى بويىنشا جۇرگىزىلەدى. سونىمەن قاتار شەكارا قىزمەتىندە نەمەسە مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارىندا كولىك قۇرالىن اكەلۋ تۋرالى مالىمەتتەر بولماعان كەزدە (مىسالى، ەگەر اۆتوموبيل قازاقستان اۋماعىندا جەتكىلىكتى ۇزاق ۋاقىت بولسا)، اۆتوكولىكتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ناقتى تۇرعان كۇنى اۆتوساقتاندىرۋ ءپو­لي­­سىنىڭ العاشقى راسىمدەلگەن كۇنى بو­يىنشا ايقىندالادى. اۆتوكولىك ين­تەر­­­پول جانە تمد بازالارى بويىنشا تەكسەرىلەدى. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ بىرىڭعاي كەدەندىك بازاسى بو­يىنشا كەدەندىك تازارتۋدان ءوتۋ ۇدەرىسى دە تولىق اۆتوماتتاندىرىلعانىن اتاپ وتكەن ءجون. شەتەلدىك اۆتوموبيلدەردى ناقتى زاڭداستىرۋ ءبىر رەتتىك اكتسيا ەكەنىن ەسكەرتكىم كەلەدى، دەيدى يگور لەپەحا.

بەلگىلى بولعانداي، تەكسەرۋدەن ءساتتى وتكەن جاعدايدا ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ۇيالى تەلەفونىنا وڭ ناتيجە جانە كولىك قۇرالىن تىركەۋ ءۇشىن مامانداندىرىلعان حقكو-عا كەلۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى قىسقا حابارلاما جىبەرىلەدى. كولىك قۇرالىن تىركەۋگە مامانداندىرىلعان حقكو-عا قايتا كەلگەن كەزدە يەسى باستاپقى تىركەۋ ءۇشىن 200 000 تەڭگە، تەحقۇجات ءۇشىن مەملەكەتتىك باج (4 313 تەڭگە)، سونداي-اق مەملەكەتتىك نومىرگە (9 660 تەڭگە) الىم تولەيدى جانە قۇجاتتاردىڭ تۇپنۇسقالارىن حقكو قىز­مەتكەرىنە تاپسىرادى (شەتەلدىك تەح­قۇجات، مەنشىك قۇقىعىن راستايتىن قۇجات). تىركەۋ بەكىتىلگەننەن كەيىن اۆتو­­­مو­بيل يەسىنە تىركەۋ قۇجاتى جانە قازاق­ستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملە­كەت­تىك ءنومىر بەلگىلەرى بەرىلەدى.

بريفينگتە اكىمشىلىك پوليتسيا كومي­تەتى توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى قايسار سۇلتانباەۆ «كونسترۋكتور» كو­لىك­­تەر­دىڭ زاڭداستىرىلمايتىنىن ايتتى. مۇنداي اۆتوكولىكتەر ەلىمىزگە ءجۇرىپ تۇر­عان كۇيىندە كىرگىزىلمەگەن. ولار بول­شەك­تەلىپ اكەلىنىپ، كەيىن قازاقستاندا قۇراستىرىلعان. ۆەدومستۆو دەرەگىنشە، قازىر ەلىمىزدە مۇنداي 5 مىڭعا جۋىق كو­لىك بار.

– «كونسترۋكتور» دەپ تانىلعان اۆتو­كو­لىكتەردى زاڭداستىرۋ كەزىندە تىركەۋ­گە المايمىز. نەگە دەسەڭىز، بۇل كولىكتەردىڭ ەشقانداي قۇجاتى جوق. بۇل كولىكتەر ءاۋ باستا شەكارا ارقىلى قازاقستانعا زاڭسىز كىرگىزىلگەن. سوندىقتان مۇنداي كولىكتەر تىركەۋگە جاتپايدى. كولىكتەردى اكەلگەن جانە ونى ءارى قاراي ساتقان كىسىلەر بۇل كولىكتەردىڭ زاڭسىز ەكەنىن بىلەدى، – دەدى قايسار سۇلتانباەۆ.

كولىك ماسەلەسى حالىق ءۇشىن وزەكتى. وعان قا­تىستى ءاربىر جاڭالىق قوعامدا قىزۋ تالقىلانادى. بىرنەشە جىلدىق تال­قى­لاۋدان كەيىن اقىرى ەلىمىزدە جۇر­گەن شەتەلدىك نومىردەگى كولىكتەردى تىر­كەۋ ءىسى جاندانا باستادى. مەملەكەت باس­شىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز جول­داۋىن­دا شەتەلدىك كولىكتەردى زاڭداس­تى­رۋ­دا ۋتيليزاتسيا جانە العاشقى تىركەۋ ءۇشىن تولەنەتىن قارجى كولەمىن 200-250 مىڭ تەڭگەدەن اسىرماي، بارىنە بىردەي جانە ءبىر رەتتىك الىم الۋدى ۇسىنعان ەدى. پرەزيدەنت تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. سەڭ قوزعالدى. جاڭاشىلدىق جۇيەلى جۇزەگە اسادى دەگەن سەنىم مول.