«التىن ساپا» جەڭىمپازدارى

پرەزيدەنت بۇل كونكۋرستىڭ ءداستۇرلى تۇردە وتكىزىلىپ كەلە جات­قانىن اتاپ ءوتىپ، 2005 جىلدان بەرى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ىشكى جالپى ونىمدەگى ۇلەسى ءۇش ەسە وسكەنىن جانە قازىر ەل ەكونو­مي­كاسىنىڭ 34 پايىزىنا جۋىق­تاعانىن ايتتى.

– بۇگىندە وسى سالادا 3،5 ملن-­نان استام ادام جۇمىس ىستەيدى. بۇل – ەڭبەك ەتەتىن حالىقتىڭ 40 پايىزى دەگەن ءسوز. تاعى ءبىر جەتىستىك: بىلتىر وڭ­دەۋ ونەركاسىبىنىڭ ەكسپورتى رە­كوردتىق كورسەتكىشكە – 20 ملرد دوللارعا جەتتى. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جالپى قۇنى 2 ترلن تەڭگە بولاتىن 160 جوبا جۇزەگە اسىرىلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە 17 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى الداعى جەتى جىلدا كاسىپكەرلىك بەل­سەن­دىلىكتى شەكتەيتىن بارلىق كەدەر­گىنى جويۋعا كۇش سالىناتىنىن ايتىپ، بيزنەستى وركەندەتۋ ءۇشىن ناق­تى شارالار قابىلدانا بەرە­تىنىنە توقتالدى.

– بيزنەستى رەتتەۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرىنە توقتالايىن. «تازا پاراقتان رەتتەۋ» ينستيتۋتىن ەنگىزۋگە ءبىر جىل قالدى. ۇكىمەت بيز­نەستىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن ارتىق تالاپتاردى انىقتاۋ جونىندە اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزدى. ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سالاسىندا جاڭا رەتتەۋ سايا­ساتىنا ساي كەلمەيتىن 6،5 مىڭ­نان استام تالاپ انىقتالدى. ەندى ۇكىمەت «اتامەكەن» پالاتا­سىمەن بىرلەسىپ، زاڭناماعا جانە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەرگە ءتيىستى وزگەرىستەردى جەدەل ەنگىزۋى كەرەك. 2024 جىلدىڭ باسىنان باس­تاپ جاڭا تاسىلدەرگە ءىس جۇزىندە كوشۋىمىز قاجەت، – دەدى پرە­زيدەنت.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، بيزنەستى نەگىزسىز جانە شەكتەن تىس باقىلاۋعا، قىل­مىس­تىق قۋدالاۋعا جول بەرۋگە بولمايدى. كاسىپكەرلەردى نەگىز­سىز تەكسەرۋلەردەن قورعاۋعا، قىلمىستىق پروتسەسكە زاڭسىز تارتۋدى بولدىرماۋعا باعىتتالعان كەشەندى شارالار قازىردەن باستاپ قولعا الىنىپ جاتىر.

– بيىل 6 مىڭنان استام كاسىپكەر جالپى قۇنى شامامەن 700 ملن تەڭگە بولاتىن زاڭسىز ايىپپۇلدان بوساتىلدى. زاڭسىز سالىنعان 1 200 تىيىم سالۋ جانە شەكتەۋ شارالارىنىڭ كۇشى جويىلدى. كاسىپكەرلەرگە قاتىستى زاڭسىز ءىس-ارەكەتى ءۇشىن مىڭنان اسا لاۋازىمدى تۇلعا جاۋاپقا تارتىلعانىن اتاپ وتكەن ءجون. ءاربىر التىنشى ءىس قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىق بەلگىلەرى بولماۋىنا بايلانىستى توقتاتىلدى. بيىلدان باستاپ ازاماتتىق ءتارتىپ نەگىزىندە شاعىمدانۋدىڭ بارلىق مۇمكىندىگى پايدالانبايىنشا، قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا تىيىم سالىندى. سونىمەن قاتار وتكەن جىلداردىڭ وڭ ناتيجەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، ۇساق جانە شاعىن بيزنەس سۋبەكتىلەرىن تەكسەرۋگە جاريالانعان ءموراتوريدى تاعى ءبىر جىلعا سوزۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىم. ءتيىستى جارلىققا قول قويىلدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت ەلىمىزدە شىنايى يندۋستريالاندىرۋ ءۇشىن قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋ ءىسى دايەكتى تۇردە جۇرگىزىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتىپ، «ونەركاسىپتىك ساياسات تۋرالى» ارنايى زاڭ قابىلدانعانىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل قۇجات جوعارى جانە ورتاشا وڭدەۋ دەڭگەيىندەگى ءونىم وندىرۋشىلەرگە كەڭ كولەمدە قولداۋ شارالارىن ۇسىنادى. الايدا زاڭنىڭ كەيبىر نورمالارىنىڭ قولدانىسى ءالى كۇنگە دەيىن «كىبىرتىكتەپ تۇر».

– قازاقستاندىق وندىرۋشىلەر وتاندىق شيكىزاتتىڭ قولجەتىمدى ەمەس ەكەنىنە ءجيى شاعىمدانادى. ءىرى تاۋ-كەن، مەتاللۋرگيا كاسىپورىندارى وڭدەلگەن ءونىم شىعارعاننان گورى رەسۋرستى سىرتقا تاسىعاندى قولايلى كورەدى. قازاقستاندىق وڭدەۋ ونەركاسىبىنە شيكىزات قولجەتىمدىلىگى تومەن. بۇل كابەل ونىمدەرى، اككۋمۋلياتور، اليۋميني بۇيىمدار مەن باسقا دا جوعارى وڭدەۋ دەڭگەيىندەگى تاۋارلارعا قاتىستى. ۇكىمەت ءاربىر ارىز-شاعىمدى قاراستىرىپ، قاجەتتى جۇيەلى شارالاردى قابىلداعانى ءجون. قايتالاپ ايتامىن، ۋاقىتشا ەمەس، جۇيەلى شارالار كەرەك، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت اگروبيزنەس ەكونوميكالىق دامۋدىڭ تاعى ءبىر قوزعاۋشى كۇشىنە اينالۋعا ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، ونىڭ ازىق-ت ۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ازىق-ت ۇلىك ينفلياتسياسى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار سالا ەكەنىنە توقتالدى. سونداي-اق كۇزگى جيىن-تەرىن ناۋقانىن ءساتتى اياقتاعان شارۋالارعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.

– فەرمەرلەرگە مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتۋ مىندەتتى تۇردە جالعاسىن تابادى. وسى جىلدان باستاپ اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جەڭىلدىكپەن ليزينگكە الۋ ءۇشىن بەرىلەتىن قارجىنىڭ كولەمى 40 ملرد تەڭگەگە كوبەيدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ديقاندارىمىز ءبىر مىڭنان استام قوسىمشا تەحنيكا الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى. سونداي-اق ەگىن ەگۋ جانە ونى جيناۋ جۇمىستارىنا جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرۋ كولەمى ەكى ەسە ارتتى. ال ديقاندارعا جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن جانار-جاعارماي ونىمدەرىنىڭ كولەمى 820 مىڭ تونناعا دەيىن ءوستى. 2023 جىلدان باستاپ كوكونىس ونىمدەرىن شىعارۋ ءۇشىن فەرمەرلەرگە الدىن الا، ياعني فورۆاردتىق نەسيە بەرۋ باعدارلاماسى ىسكە قوسىلادى. وسى ماقساتقا شامامەن 100 ملرد تەڭگە قارجى بولىنەدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ اۋىل حالقىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جانە تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋ ءوزىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا كورسەتىلگەن نەگىزگى باسىمدىقتىڭ ءبىرى ەكەنىن جەتكىزدى. سوندىقتان كەلەسى جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا اۋىلدىق جەرلەردى دامىتۋ جونىندەگى تۇجىرىمداما قابىلدانادى.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت كەلەسى جىلدان باستاپ «پارىز» بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازدارىن انىقتاۋ كەزىندە قوسىمشا تالاپتار بولاتىنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل – ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ازاماتتار ءۇشىن قولجەتىمدى ورتا قالىپتاستىرۋعا ۇلەس قوسۋ. بۇل – مەملەكەتىمىز بەن بيزنەستىڭ ازاماتتارىمىز الدىنداعى ورتاق بورىشى.

جيىن سوڭىندا مەملەكەت باسشىسى «التىن ساپا» جانە «پارىز» بايقاۋلارىنىڭ جەڭىمپازدارىن سالتاناتتى تۇردە ماراپاتتادى. «التىن ساپا» سىيلىعىنىڭ «ۇزدىك يندۋستريالىق جوبا» نوميناتسياسى بويىنشا پاۆلودار وبلىسىنىڭ «پرومماشكومپلەكت» كاسىپورنى، «ۇزدىك يننوۆاتسيالىق جوبا» نوميناتسياسى بويىنشا الماتى وبلىسىنىڭ «انتيگەن» عىلىمي-وندىرىستىك كاسىپورنى جەڭىمپاز اتاندى.

«پارىز» سىيلىعىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس يەلەرى اراسىنداعى گران-پري جۇلدەسى اقمولا وبلىسىنىڭ «شۋيسكوە-XXI» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنە، ال ءىرى بيزنەس يەلەرى اراسىنداعى گران-پري جۇلدەسى اتىراۋ وبلىسىنىڭ «نورت كاسپيان وپەرەيتينگ كومپاني ن.ۆ.» كاسىپورنىنا تابىستالدى. سونىمەن قاتار بيزنەسكە قولايلى جاعداي جاسالعان «ۇزدىك ءوڭىر» ساناتى بويىنشا ارنايى سىيلىققا شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمدىگى، «ۇزدىك اۋدان» ساناتى بويىنشا ارنايى سىيلىققا ساتباەۆ قالاسىنىڭ اكىمدىگى يە بولدى.

«التىن ساپا» سىيلىعىن يەلەنگەن «انتيگەن» عىلىمي-وندىرىستىك كاسىپورنى 1998 جىلى قۇرىلعان. قازاقستان مەن ورتالىق ازيادا مەديتسينالىق، ۆەتەريناريالىق يممۋنوبيولوگيالىق پرەپاراتتاردى، دياگنوستيكالىق تەست-جۇيەلەردى شىعاراتىن جەتەكشى كاسىپورىن سانالادى. كاسىپورىننىڭ باس ديرەكتورى نۇرلان احمەتسادىقوۆتىڭ ايتۋىنشا، كاسىپورىندا 122 قىزمەتكەر جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ قاتارىندا ۆەتەريناريا، مەديتسينا، بيوتەحنولوگيا، حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورلارى، كانديداتتارى مەن PhD عالىمدارى بار.

– ءبىز جانۋارلارداعى ينفەكتسيالىق اۋرۋلاردى دياگنوستيكالاۋعا ارنالعان يممۋنوبيولوگيالىق پرەپاراتتاردىڭ ىشىندە ۆاكتسينانىڭ 16 ءتۇرىن، جيىنتىقتار مەن رەاگەنتتەردىڭ 18 ءتۇرىن، ەمدىك-پروفيلاكتيكالىق بۇيىمداردىڭ 3 ءتۇرىن، مەديتسينالىق بۇيىمداردىڭ 12 ءتۇرىن وندىرەمىز. سونداي-اق باكتەريولوگيالىق جانە ۆيرۋسولوگيالىق زەرتتەۋلەرگە ارنالعان كومپونەنتتەر ازىرلەنىپ وندىرىلەدى. كاسىپورىن ۆيرۋسولوگيا مەن باكتەريولوگيا سالاسىنا ارنالعان 20-عا جۋىق تۇزدى ەرتىندىلەر، 3 قاباتتى مەديتسينالىق بەتپەردەلەر شىعارادى. ولار باكتەرياعا قارسى سۇزگىسى بار جوعارى ساپالى، توقىمايتىن ماتەريالداردان جاسالعان، گيپواللەرگەندىلىككە يە جانە ەركىن تىنىس الۋدى قامتاماسىز ەتەدى. مەكەمەنىڭ سىناق ورتالىعىنىڭ قۇرامىنا 8 عىلىمي-زەرتتەۋ زەرتحاناسى كىرەدى. كاسىپورىن 20 جىل ىشىندە قازاقستاندا، ورتالىق ازيادا، كاۆكاز ەلدەرىندە گرۋزيا، ارمەنيا جانە ازەربايجاندا ديستريبيۋتەرلىك جەلى قۇرىپ، موڭعولياداعى ءىرى كاسىپورىندارمەن جاقسى سەرىكتەستىك قارىم-قاتىناس ورناتتى، – دەدى نۇرلان احمەتسادىقوۆ.

سونداي-اق بۇل كۇنى «Iسكەر»، «بيزنەس كەمەلدىلىك»، «ارۋانا» بيزنەستى تانۋ» سىيلىقتارىنىڭ جەڭىمپازدارى، سونىمەن قاتار Qazaqstan Project Management Awards-2022 سىيلىعىنىڭ نومينانتتارى ماراپاتتالدى.