اۆتوجولدىڭ سان الۋان ماسەلەسى

ءىس-شارانىڭ نەگىزگى پىكىرتالاس الاڭ­دارىنىڭ ءبىرى «اۆتوجول سالاسىن دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارى» پلەنارلىق وتىرىسى بولدى. يندۋستريا جانە ينفرا­قۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى اۆتو­موبيل جولدارى كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى جامبىل باقتيار بايانداما جاساپ، اۆتوموبيل جولدارىنىڭ ساپاسىنا كەرى اسەر ەتەتىن تۇيتكىلدەرگە توقتالدى، ولاردى شەشۋدىڭ كەشەندى جوسپارىن تانىستىردى.

ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، سالاداعى نە­گىزگى پروبلەمالاردىڭ قاتارىندا كلي­ماتتىق جاعدايلاردى ەسكەرە وتىرىپ، شەتەلدىك تەحنولوگيالاردى سىناقتان دۇرىس وتكىزبەۋ، كادر تاپشىلىعى، جولداردى سالۋ جانە پايدالانۋ كەزىندە توزىعى جەتكەن تەحنيكانى پايدالانۋ بار. سونداي-اق جابدىقتى، تەحنيكانى، قوسالقى بولشەكتەر مەن كومپونەنتتەردى جەتكىزۋ، شەتەلدىك وندىرۋشىلەر شىعاراتىن قوسپالاردى قولدانۋ بويىنشا 100 پايىز يمپورتقا تاۋەلدىلىك تە بار ەكەنىن العا تارتتى.

– 7 جىلدان ارتىق پايدالانىلعان تەحنيكانى قۇرىلىس جانە رەكونسترۋكتسيا­لاۋ نىساندارىندا قولدانباۋدى ۇسىنامىز. اتالعان شارت كەلىسىمشارتتارعا ەنگىزىلۋى كەرەك. بۇدان بولەك، جەڭىلدىكتەر بەرە وتىرىپ، جول-قۇرىلىس تەحنيكاسىن ءوندىرۋ جانە قۇراستىرۋ بويىنشا شەتەلدىك ينۆەس­تورلاردى شاقىرۋ قاجەت دەپ ساناي­مىز. بۇل رەتتە يندۋستريا جانە ينفراقۇرى­لىم­دىق دامۋ مينيسترلىگى ءتيىستى ۇسىنىسقا باستاما­شىلىق ەتۋگە دايىن، – دەدى ج.باقتيار.

ول مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا جول سالاسىن رەفورمالاۋ اياسىنداعى جاڭاشىلدىقتاردى دا تىلگە تيەك ەتتى. سولاردىڭ ءبىرى – اۆتوجول جوبالارىن ەرسم كەلىسىمشارتىنا كوشىرۋ جانە سول قاعيدات بويىنشا ىسكە اسىرۋ.

– اتالعان كەلىسىمشارتتىڭ نەگىزگى ارتىقشىلىعىنا توقتالار بولسام، قۇنى تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە مەن جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاماعا بايلانباي ىرىلەندىرىلگەن باعالار بويىنشا ايقىندالاتىن بولادى. اتالعان قاعيدا بويىنشا ءبىر ورىنداۋشى جوبانى تولىقتاي ءوزى جۇزەگە اسىرادى، ياعني جوبالاۋ ساتىسىنان باستاپ وسى ۋچاسكەنى ودان ءارى 10 جىل بويى كۇتىپ ۇستايدى، – دەپ ناقتىلادى ج.باقتيار.

رەسەي فەدەراتسياسى فەدەرالدى جول اگەنتتىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى اندرەي ساماريانوۆ ءوز بايانداماسىندا «روساۆ­تودور» قاراما-قارسى باعىتتا ءجۇرىپ، سوقتىعىسۋدى بولدىرماۋ جانە جول-كولىك وقيعاسى سالدارىنان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم دەڭگەيىن تومەندەتۋ ماقساتىندا قارسى قوزعالىس اعىندارىن ءبولۋدىڭ باسىمدىعى تۋرالى ايتىپ بەردى. ول مىسال رەتىندە سالىنىپ جاتقان م-12 جىلدامدىق كۇرە جولىنا جاناساتىن قاناش ەلدى مەكەنىنەن رەسەي فەدەراتسياسى مەن قازاقستان رەسپۋب­ليكاسىنىڭ شەكاراسىنداعى «ساگارچين» حالىقارالىق اۆتوموبيل وتكىزۋ بەكەتىنە دەيىنگى ۋچاسكەنى كەلتىردى.

– بۇگىنگى تاڭدا ونىڭ كولىكتىك-پايدالانۋ كورسەتكىشىنە سايكەستىگى 80،4 پايىزدى قۇرايدى. اۆتوموبيل كولىگى قوزعالىسىنىڭ اعىمداعى قارقىندىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، 2027 جىلعا دەيىن «روساۆتودور» ۇزىندىعى 341،3 شاقىرىمدى قۇرايتىن ۋچاسكەلەردى ءتورت جولاققا اۋىستىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل – نەگىزىنەن ءىرى ەلدى مەكەندەرگە كىرەبەرىستەر. وسىلايشا، 2027 جىلعا قاراي قاناشتان «ساگارچين» حالىقارالىق اۆتوموبيل وتكىزۋ بەكەتىنە دەيىنگى ۋچاسكەنىڭ جارتىسى ءتورت جولاقتى بولادى دەپ كوزدەلگەن. بۇل – 868،6 شاقىرىمنىڭ 427،8 شاقىرىمى، – دەدى ا.ساماريانوۆ.

قوس ەلدىڭ شەكاراسىنداعى وتكىزۋ پۋنكت­تەرىنە اپاراتىن اۆتوموبيل جول­دارى جەلىسىن كەشەندى دامىتۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسيا­سى دەلەگاتسيالارىنىڭ كەزدەسۋىندە دە تالقىعا سالىندى. اۆتوموبيل جول­دارى كوميتەتىنىڭ توراعاسى تولەگەن ابدۋل­لين قازاقستان مەن رەسەي ستراتەگيالىق ارىپتەس ەكەنى جانە قوس مەملەكەت اراسىندا كەڭ اۋقىمدى سپەكتر بويىنشا ءوزارا ءىس-قيمىلدار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.

– جىل سايىن تاسىمالداۋ كولەمى ارتىپ كەلەدى. وسىعان بايلانىستى ەكى ەلدىڭ شە­كاراسىنداعى وتكىزۋ بەكەتتەرىن قوسا ال­عاندا، جول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ وتە ماڭىزدى. «باتىس – شىعىس»، «مەري­ديان» كولىك دالىزدەرى، سونداي-اق رەسەي فەدە­را­تسياسىنىڭ اۋماعىنا شىعاتىن باعىت­تارىمىز باسىمدىققا يە. ماسەلەن، «ومبى – مايقاپشاعاي»، «اقتوبە – اتىراۋ – استراحان» باعىتتارى، – دەدى ت.ابدۋللين.

ءوز كەزەگىندە «روساۆتودور» باسشىسىنىڭ ورىنباسارى اندرەي ساماريانوۆ قازاق­ستان-رەسەي مەملەكەتتىك شەكاراسى ارقىلى اۆتوموبيل وتكىزۋ بەكەتتەرىن، سونداي-اق ولارعا كىرەبەرىستەردەگى اۆتوجول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىل جوسپارلارىنىڭ ورىندالۋ بارىسى تۋرالى باياندادى. قوس تاراپ بەلگىلەگەن بارلىق جوسپار ۋاقتىلى ورىندالىپ جاتقانى ايتىلدى.

«Kaztraffic-2022» حالىقارالىق كورمە­سى اياسىنداعى پلەنارلىق وتىرىستا ل.ب.گون­چاروۆ اتىنداعى قازاق اۆتوموبيل-جول ينستي­تۋتىنىڭ ءبىرىنشى پرورەكتورى گۇلسىم ەسپاەۆا اۆتوجول سالاسىندا بىلىكتى مامان­داردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ماسەلەسىن كوتەردى.

– بۇگىنگى تاڭدا كادر تاپشىلىعى سەزى­لەدى. بۇل اتالعان ماماندىق بويىنشا تۇ­لەكتەردىڭ از بولۋىنا بايلانىستى. «كولىك قۇرىلىسى» باعىتىندا دايىندىقتى بار-جوعى 8 جوعارى وقۋ ورنى جۇرگىزەدى. ۇزاق جىلدار بويى «كولىك قۇرىلىسى» ماماندىعى بويىنشا دوكتورانتۋراعا بىردە-ءبىر ءبىلىم گرانتى بولىنبەي، سالدارىنان 11 جىلدا نەبارى 3 دوكتورانت ءبىلىمىن شىڭدادى. «كولىك قۇرىلىسى» دايىندىق باعىتىن جەكە اشىپ، توپتارعا ءبولۋ قاجەت، – دەدى گ.ەسپاەۆا.

بۇل پىكىردى «قازاقستان جول عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى» اق پرەزيدەنتى ارمان الىباەۆا دا قولدادى. ونىڭ ايتۋىنشا، جول ماماندارى جەتىسپەۋشىلىگىنىڭ باستى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى – «اۆتوجولدار مەن اۋەاي­لاقتار قۇرىلىسى» ماماندىعىن «ساۋ­لەت جانە قۇرىلىس» باعىتىنا قوسۋ. وسى­عان بايلانىستى ستۋدەنتتەر، ياعني بولا­­شاق جولشىلار ءوز ماماندىقتارى بو­يىنشا جەتكىلىكتى ءبىلىم الا المايدى. سال­دارىنان دايىندىق دەڭگەيى دە، بىلىكتى جول قۇرىلىسشىلارىنىڭ سانى دا كۇرت تومەندەگەن.

ماسەلەنىڭ بالاما شەشىمى رەتىندە قازاقستان جول عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى جول سالاسى قىزمەتكەرلەرىن دايارلاۋ، قايتا دايارلاۋ جانە ولاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا وقۋ ورتالىعىنىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋدا. وندا تەك ستۋدەنتتەر عانا ەمەس، سونىمەن قاتار تاجىريبەلى ماماندار دا ءبىلىمىن جەتىلدىرە الاتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك.

– «جول قۇرىلىسىن قاداعالايتىن مامانداردى وقىتاسىزدار ما؟» دەگەن سۇراقتى ءجيى ەستىمىز. ارينە، وقىتامىز. كەيدە قالا قۇرىلىسى باعىتى بويىنشا ءبىلىم العاندار دا بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن وقۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارىنا جۇگىنىپ جاتادى، – دەيدى «قازاقستان جول عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى» اق زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مەيرامگۇل قابدىعاليەۆا.