سول سەكىلدى ەڭسەلى ەلوردامىز – استاناعا جولى تۇسكەن كەز كەلگەن قوناقتىڭ دا جاس قا­لا­­نىڭ سۇلۋ ساۋلەتىمەن قاتار، ما­دە­ني وشاقتارىن ارالاپ، رۋحاني قۋانىشقا كەنەلۋدى كوكسەيتىنى زاڭ­دىلىق. شەت مەملەكەتتەردى ايت­پاعاندا، ەلىمىزدىڭ باسقا وڭىر­لە­­رىنەن كەلەتىن مەيمانىن دا اس­­­تانالىقتار اۋەلى تەاتر مەن كون­­­­تسەرتكە اپارىپ قىدىرتاتىنى راس. 

ءالى ەسىمدە، استاناعا العاش كەلگەن كەزىم بولاتىن. ەلوردانىڭ مادەني ومىرىمەن تانىسقىم كەل­گەن سوڭ قالانى ارالاتۋىن ءوتى­نىپ دوسىما قولقا سالدىم. تا­نىسىم ەكى سوزگە كەلمەدى. ءسوي­تىپ، اقىلداسا كەلە رۋحاني سايا­حاتى­مىزدى استانانىڭ باس تەات­رى – قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى اكادەميالىق قازاق مۋزى­كالىق دراما تەاترىنان (ول كەزدە «استانا وپەرا» ءالى سالىنا قويماعان – اۆت.) باستاۋدى ءجون كوردىك. بىراق نەگە ەكەن، ونەردىڭ اينالاسىندا قىزمەت ەتپەسە دە، دوسىم: «الماتىنىڭ سالتاناتتى تەاترلارىنان كەيىن ساعان ءبىزدىڭ تەاتر قالاي اسەر ەتەر ەكەن؟ قاتتى قيال قۇرماي بارارسىڭ. ايتپەسە، كوڭىلىڭ قالادى»، دەپ بىردەن كە­سىپ ايتتى. ونىڭ ناقتى نەنى قا­ۋىپ ەتىپ تۇرعانىن تۇسىنبەسەم دە، اي­گىلى رەجيسسەر ءازىربايجان مام­­بەتوۆتىڭ ءىزى قالعان تەاتر الىس­­­تان مەنمۇندالاپ شاقىرا بەرگەن.

ءيا، شىنىمەن دە، ءبىز بارعان تەا­تر الماتىداعى ءبىر عانا م.اۋە­زوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اتشاپتىرىم زالى، جالپى سالتاناتىمەن سالىستىرعاندا قۇس­تىڭ ۇياسىنداي عانا ەكەن. ساح­ناسىنىڭ كولەمى دە شاپ-شاعىن. ال كورەرمەن زالىنىڭ جاعدايى، ورىندىقتارىنىڭ ورنالاسۋ رەت­تىلىگى عيماراتتىڭ تەاتر قۇ­رى­لى­سى زاڭدىلىقتارىنان الدە­قاي­دا الىس جاتقاندىعىن ايگىلەپ تۇر. 

ارينە، بۇل تەاتر ءىشىن سىرتتاي باقىلاعانداعى العاشقى اسەر عانا. قۋانتارلىعى – تو­سىر­قاۋ سەزىمىمىزدى اياداي ساحنا­دا اق تەر، كوك تەر بوپ كەسەك بەينە تۋدىرىپ جۇرگەن اكتەرلەر ويى­نى ءبىر-اق ساتتە ۇمىتتىرىپ جى­بەردى. دەسەك تە، ءبىر وكىنىش – اس­تانا تەاترى جاي­لى العاشقى اسەر وسىلايشا كوڭىلدە جاتتالىپ قالىپ قويدى. 

كەيىن بىلدىك، عيمارات ءتىپتى دە كاسىبي اكادەميالىق تەاترعا ارنالىپ سالىنباپتى. بۇرىنعى اۋداندىق پارتيا كوميتەتى ور­نالاسقان ءۇي بولىپ شىقتى. ياع­ني، باس قالانىڭ جالعىز اكا­دە­ميالىق قازاق دراما تەاترى ءالى كۇنگە دەيىن مەكتەپتىڭ ءماجىلىس زالىنان ءسال ۇلكەن كەڭىستىكتە ونەر كورسەتۋگە ءماجبۇر. جىل سايىن وتەتىن قورىتىندى ەسەپ بە­رۋ جيىندارىندا: «قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى اكادە­ميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنا عيمارات سالىنادى، ءتىپتى جەر تەلىمى دە ءبولىنىپ قويىپتى» دەگەن ءسۇيىنشى جاڭالىق جىلت ەتىپ جاريا بولادى دا، ىلە سوڭى تىنىشتىققا ۇلاسادى. بۇل – بىرنەشە جىلدان بەرى اينا-قاتە­سىز قايتالانىپ كەلە جاتقان جاعداي. وندايدا ەلوردانىڭ ونەرسۇيەر ءبىر كورەرمەنى رەتىندە ورەكپىپ قالعان كوڭىلىمىز، كەيىن تەز-اق قايتىپ قالىبىنا تۇسەدى. ويتكەنى ءسوز ايتىلعانمەن، سەڭ ورنىنان قوزعالار ەمەس. «باياعى جارتاس – سول جارتاس» قالپىندا. 

مىنە، ول ۋاقىتتان بەرى دە 10 جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتى. تەاتردىڭ كوركەمدىك دەڭگەيى كۇن ساناپ ءوسىپ، ساپالىق تۇرعىدان جاڭا بەلەسكە كوتەرىلگەنىمەن، شاعىن عيمارات ءبىز كۇتكەندەي سالتاناتى كەلىسكەن ناعىز تەاتر سارايىنا اينالا قويمادى. ال بۇل ارالىقتا ءبىر عانا استانانىڭ وزىندە «استانا وپەرا»، «استانا بالەت»، «Nomad City Hall» كونتسەرت زالى، قازاق ۇلتتىق حورەوگرافيا اكادەمياسى سىندى بىرنەشە ونەر ورداسى بوي كوتەرىپ ۇلگەردى. بۇدان بولەك، رەس­پۋبليكامىزدىڭ وبلىس ورتا­لىقتارىندا اشىلىپ جاتقان ءسانى مەن سالتاناتى كەلىسكەن سۋ جاڭا تەاتر عيماراتتارى دا اس­تانا جاققا كەلەر تەاتر كو­شىن تاعاتسىزداندىرا كۇت­تىرىپ قويعان. ماسەلەن، اق­تاۋ­دىڭ ن.ءجانتورين اتىنداعى ماڭ­عىستاۋ وبلىستىق مۋزى­كا­لىق دراما تەاترى، قارا­­عان­دىنىڭ س.سەيفۋللين اتىن­داعى وبلىستىق قازاق دراما تەاتر­ى، وس­كەمەننىڭ شىعىس قا­زا­ق­ستان وبلىستىق دراما تەاتر­ى، شىمكەنتتىڭ ج.شانين اتىن­داعى قازاق دراما تەاترى، سول سەكىلدى وتكەن ماۋسىمدا عانا شى­مىلدىعى سالتاناتتى تۇردە م.اۋەزوۆتىڭ «ايمان-شولپان» مۋ­زىكالىق كومەدياسىمەن تۇ­رىلگەن ب.ريموۆا اتىنداعى تال­­دى­­قورعان دراما تەاترىنىڭ كور­كى كوز سۇرىندىرەر اسەم عيما­رات­تارىنىڭ تابالدىرىعىنا تابان تيگىزىپ تۇرىپ، ارقا تورىن­دەگى ەلوردامىز – استانادا دا ق.قۋا­نىشباەۆ اتىنداعى اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنا تيەسىلى ءدال وسىنداي ەڭسەلى عيما­راتتاعى تۇساۋ كەسۋ تاريحي ءساتىن ارمانداعانىمىز جاسىرىن ەمەس.

راس، استانا استانا بولعان 20 جىلدا ەلوردا تورىندە كوزدىڭ جاۋىن الار نەبىر اسەم عيماراتتار بوي كوتەردى. ونىڭ اراسىندا «استانا وپەرا» مەن «استانا با­لەت» سىندى قۇرىلىس ساپاسى مەن زاماناۋي جاساقتالۋ دەڭگەيىنە الەم تامسانا قارايتىن تەڭدەسسىز ساۋلەت تۋىندىلارى دا بار. بالكىم، جوعارىدا كەلتىرگەن ءۋا­جىمىزدى دە «استانا وپەرا» تەاترى­نىڭ سالىنۋىن العا تارتىپ، جوققا شىعارۋشىلار تابىلار. بىراق قالاي دەسەك تە ءار ونەردىڭ جانرىنا ساي ءوز كورەرمەنى بار. ماسەلەن، ەۋروپا ەلدەرىمەن سا­لىستىرساق، ورتالىق ازيا مەم­لەكەتتەرىندە قاراپايىم كو­­­رەرمەننىڭ وپەراعا قاراعاندا دراما تەاترلارعا دەگەن سۇرا­نىسى ءھام قىزىعۋشىلىعى باسىم. بۇل ءۇردىستى قازاقستان تەا­تر­­لارىنداعى ونەرسۇيەر قا­ۋىم تالعامىنان دا انىق باي­قاۋعا بولادى. ياعني، باس قالاعا قوناق بوپ كەلگەن كورەرمەننىڭ بار­لىعى بىردەي وپەرا مەن بالەت تەاترىن جاعالايدى دەسەك، ءسوزىمىز جالعان شىققان بولار ەدى. دەمەك، 20 جىلدا مادەنيەت پەن ونەردىڭ بيىك ولشەمى، ورداسىنا اينالعان استاناعا ءدال وپەرا مەن بالەت تەاتر­لارى سەكىلدى ەل ۇيالماي باراتىن سالتاناتتى دراما تەاترى دا اۋاداي قاجەت. 

ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالاعان تەاترلار شەرۋى استاناعا ايالداسا، قانەكي؟!.

نازەركە جۇماباي، 

«Egemen Qazaqstan»