زاڭنىڭ ماقساتى سوت جۇيەسىن جاڭعىرتۋ، سۋديا كادرلاردى ساپالى دامىتۋ جانە جاڭارتۋ بولىپ تابىلادى.

كونستيتۋتسيالىق زاڭ بويىنشا جوعارعى سوتتىڭ جانە وبلىستىق سوتتاردىڭ جالپى وتىرىستارىنىڭ تورالقالارى جويىلادى. وبلىستىق سوتتىڭ كەڭەيتىلگەن جالپى وتىرىسى ەنگىزىلەدى، وعان وبلىستىق سوتتىڭ سۋديالارى جانە ءتيىستى وبلىستىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ، استانانىڭ اۋداندىق سوتتارىنىڭ سۋديالارى قاتىسادى.

وبلىستىق سوتتىڭ كەڭەيتىلگەن جالپى وتىرىسىنىڭ قۇزىرەتىنە جەرگىلىكتى سوتتىڭ ەكى سۋدياسىن جوعارعى سوتتىڭ كەڭەيتىلگەن جالپى وتىرىسىنا جىبەرۋ ماسەلەلەرىن قاراۋدى، جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ، جوعارى سوت كەڭەسى جانىنداعى سوت ءجيۋريىنىڭ جانە كادر رەزەرۆى جونىندەگى كوميسسيانىڭ، جوعارعى سوت جانىنداعى سوت تورەلىگىنىڭ ساپاسى جونىندەگى كوميسسيانىڭ قۇرامىنا سۋديالاردىڭ كانديداتۋرالارىن قاراۋدى جانە جوعارعى سوتتىڭ كەڭەيتىلگەن جالپى وتىرىسىنا ءتيىستى ۇسىنىمدار شىعارۋدى جاتقىزۋ ۇسىنىلادى.

سۋديالارعا قاتىستى تارتىپتىك ىستەردى قاراۋ ءۇشىن جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ جانىنان سوت ءجيۋريى قۇرىلادى، ول التى سۋديادان، كەڭەسشى داۋىس بەرۋ قۇقىعى بار جۇرتشىلىق وكىلدەرىنەن جانە سۋديالاردىڭ قاتارىنان جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ ءبىر مۇشەسىنەن تۇرادى.

زاڭ جوباسىمەن سوت ءجيۋريىنىڭ سۋدياعا قاتىستى ماتەريالداردى قاراۋى ءۇشىن مىناداي نەگىزدەر بەلگىلەنەدى: 1) جوعارعى سوت توراعاسىنىڭ ۇسىنۋى; 2) وبلىستىق سوتتاردىڭ جانە جوعارعى سوتتىڭ جالپى وتىرىستارىنىڭ شەشىمدەرى; 3) تەكسەرۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا راستالعان، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جاريالانىمدارىندا قامتىلعان مالىمەتتەر مەن فاكتىلەر، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ جولدانىمدارى; 4) سۋديا ادەبى جونىندەگى كوميسسيالاردىڭ شەشىمدەرى.

زاڭمەن اۋداندىق سوت توراعاسىنىڭ، وبلىستىق سوت توراعاسىنىڭ، سوت القالارى توراعالارىنىڭ جانە سۋدياسىنىڭ، جوعارعى سوت سۋدياسىنىڭ جانە سوت القالارى توراعالارىنىڭ لاۋازىمدارىنا كادر رەزەرۆى ەنگىزىلەدى، ونى جوعارى سوت كەڭەسى جانىنداعى كادر رەزەرۆى جونىندەگى كوميسسيا قالىپتاستىرادى.  

وتىرىستا سونداي-اق زاڭناماعا سوت جۇيەسىن جاڭعىرتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا تۇزەتۋلەر قابىلداندى.

ء«بىلىم تۋرالى» زاڭعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتىنىڭ سوت تورەلىگى اكادەمياسىنا قاتىستى قۇزىرەتىن كوزدەيتىن تولىقتىرۋ ەنگىزىلەدى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوت كەڭەسى تۋرالى» زاڭعا جوعارعى سوت كەڭەسىنىڭ  سۋديالاردى تارتىپتىك تەرىس قىلىقتار جاساعانى ءۇشىن نەمەسە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سوت جۇيەسى مەن سۋديالارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ تالاپتارىن ورىنداماعانى ءۇشىن اتقاراتىن لاۋازىمىنان بوساتۋ ماسەلەلەرىن قارايتىنىن جانە سوت جۇيەسىندەگى سۋديا كادرلارىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى جىل سايىنعى ۇلتتىق باياندامانى قالىپتاستىراتىنىن قاراستىراتىن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلەدى.

زاڭمەن كەڭەستىڭ زاڭگەر-عالىمدار مەن ادۆوكاتتار قاتارىنان شىققان مۇشەلەرىنىڭ ەڭبەگىنە اقى تولەۋ دە بەلگىلەنەدى، ول كەڭەسكە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنگەن قاراجات ەسەبىنەن جۇرگىزىلەدى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتى تۋرالى» زاڭعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوتى جانىنداعى سوت تورەلىگى اكادەمياسىندا وقۋدى بىتىرگەن جانە بىلىكتىلىك ەمتيحانىن تاپسىرعان ادامداردىڭ وقۋدى بىتىرگەننەن كەيىن ءبىر جىل ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى زاڭناماسىنا سايكەس سوتتاردىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋشىلىق جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگاندا جانە ونىڭ اۋماقتىق بولىمشەلەرىندە «ب» كورپۋسىنىڭ مەملەكەتتىك əكىمشىلىك لاۋازىمدارىنا ۋاكىلەتتى ورگانمەن كەلىسۋ بويىنشا كونكۋرس وتكىزىلمەستەن ورنالاسا الاتىنىن كوزدەيتىن تولىقتىرۋ ەنگىزىلەدى.

سەناتورلار ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتا تاۋارلاردى سايكەستەندىرۋ قۇرالدارىمەن تاڭبالاۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالادى.

كەلىسىم تاڭبالاناتىن تاۋارلاردىڭ اينالىمىنا باقىلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ كولەمىن قىسقارتۋعا جانە بيۋدجەتكە سالىق تۇسىمدەرىن ۇلعايتۋعا باعىتتالعان.

قۇجات ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن تىزبەسى بەكىتىلەتىن تاڭبالانۋعا جاتاتىن تاۋارلاردى ەاەو اياسىندا بىرىزدەندىرىلگەن سايكەستەندىرۋ قۇرالدارىمەن تاڭبالاۋ ءتارتىبىن ايقىندايدى.

سونىمەن قاتار، كەلىسىممەن سايكەستەندىرۋ قۇرالدارىنىڭ بىرىڭعاي ءتىزىلىمىن قالىپتاستىرۋ جانە جۇرگىزۋ، وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيانى تاۋارلاردى تاڭبالاۋدى ەنگىزۋ جونىندە نيەتتەرىنىڭ بار ەكەندىگى تۋرالى حاباردار ەتۋ، وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ۋاكىلەتتى ورگاندارى اراسىنداعى اقپاراتتىق ءوزارا ءىس-قيمىل ءتارتىبى، سونداي-اق ولارعا تاڭبالانۋعا قويىلاتىن تالاپتار مەن تاڭبالاۋ شارتتارى قولدانىلمايتىن تاۋارلار رەتتەلەدى.

2010 جىلعى 9 جەلتوقسانداعى قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا مۇناي جانە مۇناي ونىمدەرىن جەتكىزۋ سالاسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق تۋرالى ۇكىمەتارالىق كەلىسىمگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى حاتتاما راتيفيكاتسيالاندى.

حاتتاماعا سايكەس كەلىسىمگە 2 جانە 3-قوسىمشالاردى كەلىسىمنىڭ شارتتارىنان شىعارۋ بولىگىنە وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى، ول تاراپتاردىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس قازاقستاندا قولدانىلاتىن ۆەدومستۆوارالىق حاتتاما جاساسۋ ارقىلى رەسەي فەدەراتسياسىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا الىپ بارۋعا تىيىم سالىنعان نەمەسە شەكتەۋ قويىلعان جانە ەكسپورتتاۋعا تىيىم سالىنعان نەمەسە قازاقستاننان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ كەدەن اۋماعىنان تىس جەرلەرگە اكەتۋگە شەكتەۋ قويىلعان مۇناي ونىمدەرىنىڭ تىزبەلەرىن ايقىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

كەلىسىمگە ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەر جانار-جاعارماي ماتەريالدارىنىڭ ىشكى نارىعىنىڭ بالانسىنا بايلانىستى ەكسپورتتى اشۋ/جابۋ نەمەسە مۇناي ونىمدەرىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن يمپورتتاۋ جونىندە شەشىم قابىلداۋ كەزىندە ۇتقىرلىقتى دامىتۋعا جاردەمدەسەتىن بولادى.

قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى قازاقستان-قىرعىز مەملەكەتتىك شەكاراسىنىڭ رەجيمى تۋرالى ۇكىمەتارالىق كەلىسىم راتيفيكاتسيالاندى.

كەلىسىمنىڭ باستى ماقساتى – قۇقىقتىق نەگىزدى ءوزارا بەلگىلەۋ جانە مەملەكەتتىك شەكارادا قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى قاتىناستاردى رەتتەۋ بولىپ تابىلادى. مەملەكاتتىك شەكارا رەجيمى شەكارادا قولدانىلاتىن قاعيدالاردى جانە مەملەكەتتىك شەكارانى كۇتىپ ۇستاۋ، مەملەكەتتىك شەكارا ارقىلى ارقىلى ادامداردى، كولىك قۇرالدارىن، جۇكتەر مەن وزگە دە م ۇلىكتى وتكىزۋ، مەملەكەتتىك شەكارا ۇستىنەن ۇشۋلاردى جۇزەگە اسىرۋ، مەملەكەتتىك شەكارادا، شەكارا جولاقتارىندا، سونداي-اق شەكارالىق سۋلار شەگىندە شارۋاشىلىق جانە وزگە دە قىزمەتتى جۇرگىزۋ، (سونداي-اق ولاردى پايدالانۋ) جانە شەكارالىق قاقتىعىستاردى شەشۋ ءتارتىبىن قامتيدى.

كەلىسىم مەرزىمسىز بولىپ تابىلادى. ونىڭ راتيفيكاتسيالانۋى قازاقستان-قىرعىز مەملەكەتتىك شەكاراسىندا رەجيم قاعيدالارىن بەلگىلەۋگە، مەملەكەتتەرىمىز اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ىقپال ەتەتىن بولادى.

«قورعانىس ونەركاسىبى جانە مەملەكەتتىك قورعانىستىق تاپسىرىس تۋرالى» زاڭ جوباسى جان-جاقتى قارالدى.

زاڭ جوباسىنىڭ ماقساتى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن زاڭنامالىق تۇرعىدا قامتاماسىز ەتۋ جانە قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ مەن ورىنداۋ پروتسەسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس ونەركاسىبىنىڭ الەۋەتىن دامىتۋ بولىپ تابىلادى.

زاڭ جوباسى قورعانىس ونەركاسىبىنىڭ، مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى سالاسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى، سونداي-اق قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكا اينالىمىنىڭ جەكەلەگەن ماسەلەلەرىن رەتتەۋگە باعىتتالعان.

زاڭ جوباسىندا وسى سالاداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى، مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن الۋشىلاردىڭ، ورىنداۋشىلار مەن اسكەري وكىلدەردىڭ فۋنكتسيالارى ايقىندالعان. تۇتاستاي العاندا مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋ ءتارتىبى رەتتەلگەن، ونىڭ قۇرامى مەن مازمۇنى ايقىندالعان.

سونداي-اق ۇكىمەتتىڭ، ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ، ورتالىق اتقارۋشى ورگانداردىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنە تىكەلەي باعىناتىن جانە ەسەپ بەرەتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، قورعانىس ونەركاسىبى مەن مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ۇيىمنىڭ جانە قورعانىس ونەركاسىبى كەشەنى ۇيىمدارىنىڭ قۇزىرەتتەرى بەلگىلەنگەن.

زاڭ جوباسى عىلىمي زەرتتەۋلەرگە مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بەكىتەتىن ەرەجەلەردى، سونداي-اق مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن باسىم تارتىپپەن ورىنداۋعا مىندەتتىلىگى تۋرالى ەرەجەنى قامتيدى. ودان باسقا قورعانىس تاپسىرىسى سالاسىنداعى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى، قارۋ-جاراق، اسكەري تەحنيكا جانە پايدالانىلمايتىن م ۇلىك اينالىمىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، سونداي-اق اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق سالالارى مەن نىساندارى زاڭنامالىق دەڭگەيدە بەلگىلەنگەن.

زاڭ جوباسىن تالقىلاۋ بارىسىندا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ قاجەتتىگى تۋىندادى. جوبانىڭ كەيبىر ەرەجەلەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بىرقاتار زاڭنامالىق اكتىلەرىنىڭ: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى تۋرالى»، بيۋدجەت كودەكسى، «رۇقساتتار جانە حابارلامالار تۋرالى»، «قۇقىقتىق اكتىلەر تۋرالى» جانە باسقا زاڭداردىڭ ەرەجەلەرىنە سايكەس كەلتىرىلەدى. زاڭ جوباسى سەناتورلاردىڭ تۇزەتۋلەرىمەن ماجىلىسكە جىبەرىلدى.

زاڭناماعا قورعانىس جانە اەروعارىش ونەركاسىبى، اقپاراتتاندىرۋ سالاسىنداعى اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى بويىنشا تۇزەتۋلەر ەكى وقىلىمدا قارالدى.

زاڭ جوباسىمەن 4 كودەكسكە جانە 20 زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ كوزدەلىپ وتىر. ولاردىڭ ىشىندە نەگىزگىلەرى: وبلىستىق بيۋدجەتتىڭ، سونداي-اق رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار، استانا بيۋدجەتتەرىنىڭ اۋماقتىق اسكەرلەردىڭ ءتيىستى اۋماقتىق ورگاندارىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە كۇتىپ-ۇستاۋعا ارنالعان شىعىستارىن رەتتەيتىن ەرەجەلەردى ناقتىلاۋعا; مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن جۇزەگە اسىرۋعا ارنالعان شارتتار نەگىزىندە جۇرگىزىلەتىن عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن قوسىلعان قۇن سالىعىنان بوساتۋعا; ۇكىمەتتىڭ، قورعانىس ونەركاسىبى جانە مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگانداردىڭ جانە باسقا دا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قۇزىرەتتەرىن ناقتىلاۋعا; الەۋمەتتىك سيپاتتاعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ جانە ولاردى جويۋ جونىندەگى شارالاردى قولدانۋ ءۇشىن بروننان شىعارۋ تارتىبىمەن مەملەكەتتىك ماتەريالدىق رەزەرۆتىڭ ماتەريالدىق قۇندىلىقتارىن شىعارۋ، سونداي-اق ولاردى تاسىمالداۋ ءتارتىبىن ايقىنداۋعا باعىتتالادى.

ودان باسقا، زاڭ جوباسىمەن اقپاراتتاندىرۋ سالاسىنداعى اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن رەتتەيتىن ەرەجەلەر، ونىڭ ىشىندە «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» اقپاراتتاندىرۋ وبەكتىلەرىن قۇرۋعا نەمەسە دامىتۋعا باعىتتالعان  بيۋدجەتتىك ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ كوزدەلىپ وتىر.

زاڭ جوباسى سەناتورلاردىڭ تۇزەتۋلەرىمەن ماجىلىسكە جىبەرىلدى. اتاپ ايتقاندا، زاڭ جوباسىندا كوزدەلگەن تۇزەتۋلەرگە سايكەس كەلتىرۋ، سونداي-اق قۇقىقتىق ولقىلىقتاردى بولدىرماۋ ماقساتىندا اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسكە جانە «جەكەلەگەن قارۋ تۇرلەرىنىڭ اينالىمىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋ جاساۋ تۋرالى» زاڭعا تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ ۇسىنىلىپ وتىر. سونداي-اق «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تۋرالى»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ارناۋلى مەملەكەتتىك ورگاندارى تۋرالى» زاڭدارىنىڭ ەرەجەلەرىمەن قايشىلىقتاردى بولدىرماۋ ماقساتىندا ءتيىستى وزگەرىستەر ۇسىنىلدى.

وتىرىس بارىسىندا سەناتورلاردىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالدارى جاريا ەتىلدى. سەناتور ساۋلە ايتپاەۆا بالالار قۇقىقتارىن قورعاۋ; دينار نوكەتاەۆا جاس وتباسىلاردىڭ اجىراسۋ ماسەلەلەرى; مۇرات باقتيار ۇلى حالىقتىڭ ءالسىز توپتارىن قولداۋدىڭ كەشەندى شارالارىن قابىلداۋ تۋرالى; س. سەيفۋللين، ب.مايلين، ءى.جانسۇگىروۆتىڭ 125 جىلدىعىن مەرەكەلەۋگە قاتىستى; اڭسار مۇساحانوۆ قازاقتىڭ تازى جانە توبەت يتتەرىنىڭ تۇقىمىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە ساقتاۋ تۋرالى ساۋال جولدادى.

سەنات وتىرىسىنا جوعارعى سوت جانىنداعى سوت تورەلىگى اكادەمياسىنىڭ ماگيسترانتتارى مەن ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ سەناتتا تاجىريبەدەن ءوتىپ جاتقان ستۋدەنتتەرى قاتىستى.